BAKI, AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi
Hazırda Rusiya Federasiyasında Azərbaycan, Özbəkistan, Qırğızıstan, Türkmənistan və Tacikistan vətəndaşları, eləcə də müsəlman və türk mənşəli digər xalqlar sistemli şəkildə etnik diskriminasiyaya, hüquq pozuntularına və zorakı repressiyalara məruz qalır. Bu proseslərin arxasında təkcə radikal qruplar deyil, bilavasitə dövlət strukturları – polis, FSB, OMON və hüquq-mühafizə orqanları dayanır.
Putin dövründə neototalitarizmin yüksəlişi
Vladimir Putinin rəhbərliyi altında Rusiya, keçmiş imperiya kompleksini yenidən canlandıraraq daxildə etnik azlıqlara qarşı təzyiq siyasətini sərtləşdirib. Bu, SSRİ-nin dağılmasından sonra qızışan millətçi meyllərin sistemli dövlət siyasətinə çevrilməsi ilə nəticələndi. Müasir Rusiya artıq yalnız Avropaya qarşı deyil, eyni zamanda müsəlman və türk xalqlarına qarşı da yeni bir daxili “düşmən” obrazı formalaşdırır.
Tarixi kontekst: 20 Yanvar, Xocalı, Qarabağ
1990-cı il 20 Yanvar faciəsində Rusiya ordusu Bakının küçələrində yüzlərlə dinc sakini qətlə yetirdi. 1992-ci ilin fevralında Xocalıda baş verən soyqırımı zamanı ermənilərə siyasi və hərbi dəstək məhz Rusiyadan gəlirdi. Habelə Qarabağ münaqişəsi dövründə Rusiya silahı, kəşfiyyatı və hərbi yardımı 30 ilə yaxın işğalın davam etməsinə şərait yaratdı.
Skinheadlərdən polislərə: zorakılığın formalaşdırılmış strukturu
1990-cı illərdə Moskva, Sankt-Peterburq və digər şəhərlərdə qara dərili, Orta Asiya və Qafqazdan olan şəxslərə qarşı skinheadlər tərəfindən yüzlərlə hücum həyata keçirilirdi. Bu qrupların arxasında Rusiya təhlükəsizlik orqanlarının dayandığı, onların fəaliyyətinə göz yumulduğu bu gün artıq tarixçilər və hüquq müdafiəçiləri tərəfindən sübut olunub. Hazırda isə skinheadlərə belə ehtiyac yoxdur. Onların işini rəsmi formada OMON və digər güc strukturları həyata keçirir.
İslamofobiyanın yüksəlişi və Pravoslav kilsəsinin rolu
Rusiyada İslam dini və onun daşıyıcılarına qarşı açıq-aşkar nifrət ritorikası yayılıb. Müsəlman məscidlərinin bağlanması, hicablı qadınlara qarşı zorakılıqlar, İslamla bağlı kitabların ekstremizm adı ilə qadağan edilməsi artıq adi hal alıb. Bütün bu proseslərə ideoloji əsas isə Rus Pravoslav Kilsəsi tərəfindən verilir. Kilsə dövlətlə birlikdə islamofob ritorikanın legitimləşdirilməsində aparıcı rol oynayır.
Yekaterinburq hadisəsi: dövlət zorakılığının açıq nümunəsi
Yekaterinburqda azərbaycanlılara qarşı son hücum hadisəsi Rusiya dövlət aparatının etnik və dini nifrəti nə qədər alovlandırdığını göstərir. OMON qüvvələrinin insanların evlərinə basqınlar etməsi, vəhşicəsinə döyməsi, hüquqi əsas olmadan həbslər həyata keçirməsi artıq sistemli hal alıb. Bu zorakılıq SSRİ dönəmində belə görünməmişdi. Stalin dövründə repressiyalar olsa da, onlar formal istintaqla ört-basdır edilirdi. Bugünkü Rusiya isə repressiyanı küçədə, göz önündə həyata keçirir.
Rusiya hüquq sistemində "etnocinayətkarlıq" anlayışı – yeni repressiya aləti
Rusiyanın hüquqi praktikasında “etnocinayətkarlıq” kimi təhlükəli və qərəzli bir anlayış formalaşdırılıb. Bu termin vasitəsilə türkdilli və müsəlman xalqlar kriminal kateqoriyaya aid edilir, onların cəmiyyətdə “təhlükəli” obrazı yaradılır. Bu, həm də hüquq-mühafizə orqanlarına etnik zəmində həbslərə “qanuni əsas” verir.
Moskva və regionlarda repressiv tendensiyalar
Moskvada metrolarda, küçələrdə, tikinti meydançalarında onlarla Orta Asiyalı və Qafqazlı hər gün hüquqsuz olaraq saxlanılır, sənədləri təftiş olunur, işgəncə və təhqirlərə məruz qalır. Krasnodar, Tümen, Rostov, Yekaterinburq və digər şəhərlərdə də vəziyyət eynidir. Məhkəmələr isə bu ayrı-seçkiliyi görməzdən gəlir.
Rusiya niyə repressiyanı artırır? – strateji izah
Rusiya imperiya məntiqi ilə etnik müxtəlifliyi təhlükə kimi görür. Ukrayna ilə müharibədə zəiflik göstərdikcə daxili sabitliyi qorumaq üçün “daxili düşmən” konsepti işə salınır. Bunun üçün də ilk hədəf müsəlman və türk mənşəli xalqlardır. Bu, həm də Rusiya daxilində avtoritarizmin legitimləşdirilməsinə xidmət edir.
Hüquqi və siyasi təzyiq üçün beynəlxalq çağırış
Rusiya Federasiyasının hazırkı siyasi və hüquqi rejimi insan hüquqlarına, etnik azlıqların təhlükəsizliyinə, dini azadlıqlara qarşı sistemli şəkildə hücum edir. Azərbaycan dövləti və türk-islam coğrafiyasındakı digər dövlətlər bu prosesə səssiz qalmamalı, beynəlxalq platformalarda məsələ qaldırmalı, BMT, Aİ, İKÖ və ATƏT kimi qurumlar Rusiya hökumətindən hesabat tələb etməlidirlər.
Rusiyada Gizlədilmiş Qafqaz Qəhrəmanları - Moskvanın Ölülərlə Müharibəsi
Rusiyanın əsrlər boyu müharibələrdə həlak olan Qafqaz
qəhrəmanlarının cəsədlərini gizlətməsi və ya geri qaytarmaması
tarixi bir praktikadır. Bu məqalədə, Rusiyanın Qafqaz müharibələri
zamanı və sonrasında həlak olmuş bir neçə tanınmış liderin
qalıqlarını necə gizlətdiyini və onların dəfninə niyə imkan
vermədiyini araşdırırıq.
Şeyx Mansur – Qalıqları Sankt-Peterburqda Gizlədilib
Şeyx Mansur 18-ci əsrdə Rusiyaya qarşı müqavimət hərəkatının liderlərindən biri idi. O, Şimali Qafqazda dini və hərbi lider kimi fəaliyyət göstərmiş, rus işğalçılarına qarşı birləşmiş dağlıları yönləndirmişdi.
Həyatı və Mübarizəsi
-
Doğum: Təxminən 1760-cı illərdə Çeçenistanda dünyaya gəlib.
-
Dini Kimliyi: Naqşibəndi sufi şeyxi olub və İslamın islahına, mənəvi dirçəlişə çağırış edib.
-
Müqavimət Lideri: Qafqazda müsəlman xalqlarını birləşdirərək Rusiyanın işğalına qarşı cihad elan edib.
-
Müharibələr: 1785-ci ildə Sunja döyüşündə rus ordusuna ağır zərbələr endirib.
-
Əsir alınması və Ölümü: 1791-ci ildə xəyanətlə əsir götürülüb, Rusiyaya aparılaraq Şlisselburq qalasında həbs edilib. Orada 1794-cü ildə vəfat edib.
Qalıqlarının Gizlədilməsi
Onun cəsədi heç bir dini mərasim olmadan, adı qeyd edilmədən naməlum bir yerdə dəfn edildi. Rusiya bu günə qədər onun qalıqlarının qaytarılması məsələsini müzakirə etməkdən imtina edir.
İmam Qazi Məhəmməd – Ruslar Onun Cəsədini 40 İl Gizlətdi
İmam Qazi Məhəmməd 1832-ci ildə Rusiyaya qarşı döyüşdə şəhid oldu. Rus əsgərləri onun cəsədini uzun müddət naməlum yerdə saxladı. 11 il sonra İmam Şamil onun qəbri haqqında məlumat əldə edərək, yerli əhalinin köməyi ilə qalıqlarını tapdı və doğulduğu Gimri kəndində yenidən dəfn etdi.
Həyatı və Mübarizəsi
-
Doğum: 1795-ci il, Dağıstan, Qubek kəndi.
-
Dini və Siyasi Rəhbərlik: Naqşibəndi sufi ordeninə mənsub olub.
-
Müharibələr: 1832-ci ildə Qimri döyüşündə rus qoşunlarına qarşı qəhrəmancasına vuruşub.
-
Şəhadəti: Qimri qalasında rus qoşunlarının mühasirəsinə düşərək döyüşdə şəhid olub.
Hacı Murad – Onun Kəllə Sümüyü Hələ də Sankt-Peterburqda Saxlanılır
Hacı Murad, Qafqaz müharibələrinin ən tanınmış qəhrəmanlarından biri idi. O, 1852-ci ildə rus qoşunları ilə döyüşdə öldürüldü, lakin cəsədi dəfn edilmədi.
Qalıqlarının Gizlədilməsi
-
Onun başı kəsilərək Tiflisə göndərildi və daha sonra Sankt-Peterburqdakı hərbi-tibbi akademiyanın kolleksiyasına əlavə edildi.
-
Bu gün Hacı Muradın kəllə sümüyü hələ də Rusiyanın muzeylərindən birində "mədəni eksponat" kimi saxlanılır.
-
Qafqaz xalqlarının onun qalıqlarının qaytarılması tələbinə baxmayaraq, Rusiya bu istəyə məhəl qoymur.
Aslan Masxadov – Çeçenistan Prezidentinin Cəsədi Gizlədildi
Aslan Masxadov, Çeçenistanın üçüncü prezidenti idi. 2005-ci ildə Rusiya xüsusi təyinatlı qüvvələri tərəfindən öldürüldü.
Qalıqlarının Gizlədilməsi
-
Onun cəsədi əvvəlcə Hanqaladakı hərbi bazaya aparıldı, sonra isə Rostova göndərildi.
-
Bu günə qədər Rusiya onun qalıqlarının harada olduğunu açıqlamır və onun qaytarılması ilə bağlı bütün müraciətləri rədd edir.
Niyə Rusiya Ölülərlə Müharibə Aparır?
Rusiyanın Qafqaz qəhrəmanlarının qalıqlarını gizlətməsi onun siyasi strategiyasının bir hissəsidir. Bunun bir neçə səbəbi var:
-
Milli Qəhrəmanların Unudulması: Rusiya Qafqaz xalqlarının milli qəhrəmanlarını unudulmağa məhkum etmək istəyir.
-
Müqavimət Ruhunu Zəiflətmək: Qəhrəmanların məzarları müqavimət simvoluna çevrilə bilər.
-
Psixoloji Müharibə: Cəsədlərin gizlədilməsi düşmənin mənəvi ruhunu sarsıtmaq məqsədi daşıyır.
Rusiya təkcə yaşayanlarla deyil, ölənlərlə də müharibə aparır. Tarix boyu Qafqaz qəhrəmanlarının cəsədlərinin gizlədilməsi, onların qalıqlarının xalqdan uzaq tutulması bu siyasətin bir hissəsidir. Lakin bu qəhrəmanların irsi və mübarizəsi heç vaxt unudulmayacaq.
Qafqazın azadlığı uğrunda şəhid olmuş bütün qəhrəmanları rəhmətlə yad edirik.
