BAKI,AzerVoice
İnsan orqanizmi gözlə görünməyən, amma hər an baş verən
milyonlarla bioloji, fizioloji və davranış proseslərinin vahid
sistemidir. Bu möcüzəli sistemin bəzi incəlikləri isə, sadəcə tibbi
məlumat olmaqla qalmır, gündəlik həyatımızın fonunda maraqlı
hekayələrə çevrilir. Gəlin insan bədəninə aid bir neçə qeyri-adi,
lakin elmə əsaslanan faktlara birlikdə nəzər salaq.
150 kilometrlik sürünmə macərası
Doğulduğu andan etibarən insan öyrənməyə və hərəkətə başlayır.
Məsələn, körpə həyatının ilk iki ili ərzində təxminən 150 kilometr məsafə
sürünür. Bu, təxminən Bakı ilə Xaçmaz arasındakı məsafəyə
bərabərdir. Hərəkət və öyrənmə instinkti insan təbiətinin ayrılmaz
hissəsidir.
Sözlər və zaman: Beyin daim işləyir
İnsan beyni 10 il ərzində demək olar ki, hər iki saatda bir yeni söz öyrənir. Bu,
öyrənmənin və yaddaşın nə qədər aktiv proses olduğunu göstərir.
Dilin inkişafı və yaddaş qabiliyyəti yaşla dəyişsə də, beyin daim
yeni məlumatlarla zənginləşir.
Barmaqların dili: Ən sürətli dırnaq, ən çox bükülən
oynaqlar
Barmaqlarımız gündəlik həyatımızda saysız hərəkət edir.
Araşdırmalara görə, insan ömrü boyu hər bir barmağını təxminən 25 milyon
dəfə bükür. Ən sürətli dırnaq isə orta barmaqda uzanır. Bu isə qan dövranı
və istifadənin sıxlığı ilə əlaqəlidir.
Zəif bir səda: Dünya əhalisinin 1%-i kəkələyir
Kəkələmə problemi dünya əhalisinin təxminən 1%-ni əhatə edir.
Kəkələyənlərin təxminən
75%-i kişilərdir, bu da cinsi hormonların, xüsusilə
testosteronun nitq funksiyalarına təsiri ilə əlaqələndirilir.
Güzgüdəki “mən”: Özünü dərk etmə
İnsan öz simasını güzgüdə təxminən 12–18 aylıqda tanımağa başlayır. Bu,
insanın şəxsiyyət və fərqlilik hissini inkişaf etdirməsinin ilk
mərhələsidir. Bu yaş aralığı “özünü dərk etmə” dövrü sayılır.
Testosteronun sükut gətirmədiyi dünya
Qadınların kişilərə nisbətən daha az aqressiv olduğu sübut olunmuş faktdır. Bu
fərq, kişilərin bədənində 10 qat artıq testosteron hormonunun olması ilə izah
olunur. Bu hormonun yüksəlməsi davranışda daha sərt və reaksiyalı
reaksiyalara yol açır.
Kəllə sümüyünün gizli mükəmməlliyi
İnsan kəlləsi 29
sümükdən ibarətdir və bu sümüklər bir-birinə sanki mozaika
kimi qovuşur. Yalnız alt
çənə sümüyü sərbəstdir, digərləri isə tikişlər və
qığırdaqla birləşmişdir. Bu quruluş beynin qorunmasında mühüm rol
oynayır.
Göz qırpmaq və addım atmaq
Bir göz qırpma hərəkəti 0.3–0.4 saniyə davam edir. Gündə yüzlərlə dəfə təkrarlanan bu hərəkət gözlərimizi qurumaqdan və zədədən qoruyur.
Yetkin insanın bir addımının
uzunluğu 75–80
sm təşkil edir. İdmançılarda bu məsafə 100–115 sm-ə qədər arta bilər.
Bu, bədənin uyğunlaşma və güc potensialını nümayiş etdirir
İdmanda gücün ölçüsü: Ayağın yerə zərbəsi
Peşəkar atlet 10 m/saniyə sürətlə qaçarkən, yerə basdığı anda
350 kiloqramlıq
güc tətbiq edir. Uzunluğa tullanmadan öncəki itələnmə
zamanı isə bu rəqəm 600
kiloqrama qədər yüksəlir. Bu, insan bədəninin möcüzəvi güc
rezervlərini göstərir.
Ağ və qırmızı qan hüceyrələri
Ağ qan hüceyrələri – leykositlər – 2-4 gün yaşayır, bu müddətdə orqanizmi
infeksiyalardan qoruyurlar. Qırmızı qan hüceyrələri –
eritrositlər isə
3-4 ay yaşayaraq
orqanizmə oksigen daşıyırlar. Bu hüceyrələr bədənin səssiz, amma
daimi mühafizəçiləridir.
Sirrli sinuslar: Onlar nə üçündür?
İnsan kəlləsindəki sinuslar (boşluqlar) hələ də alimləri düşündürür.
Bəziləri onları gözləri
qoruyan bir bufer, bəziləri isə səs tonunu formalaşdıran rezonatorlar
hesab edir. Bu sual elm üçün açıq qalmaqda davam edir.
Bədənimiz danışır – eşitməyə hazırsınızmı?
İnsan bədəni haqqında bu və buna bənzər yüzlərlə fakt bizi heyrətləndirməyə davam edir. Hər addım, hər nəfəs, hər ürək döyüntüsü – bədənimizdə sükutla davam edən bir hekayədir. Bu hekayəni anlamadan yaşamaq, öz daxilimizdəki kainatı dərk etmədən var olmaq kimidir.
Unutmayaq: elm, özümüzü sevməyin və qorumağın ən güclü yoludur.
