BAKI,AzerVoice

İnsan orqanizmi gözlə görünməyən, amma hər an baş verən milyonlarla bioloji, fizioloji və davranış proseslərinin vahid sistemidir. Bu möcüzəli sistemin bəzi incəlikləri isə, sadəcə tibbi məlumat olmaqla qalmır, gündəlik həyatımızın fonunda maraqlı hekayələrə çevrilir. Gəlin insan bədəninə aid bir neçə qeyri-adi, lakin elmə əsaslanan faktlara birlikdə nəzər salaq.

150 kilometrlik sürünmə macərası

Doğulduğu andan etibarən insan öyrənməyə və hərəkətə başlayır. Məsələn, körpə həyatının ilk iki ili ərzində təxminən 150 kilometr məsafə sürünür. Bu, təxminən Bakı ilə Xaçmaz arasındakı məsafəyə bərabərdir. Hərəkət və öyrənmə instinkti insan təbiətinin ayrılmaz hissəsidir.

Sözlər və zaman: Beyin daim işləyir

İnsan beyni 10 il ərzində demək olar ki, hər iki saatda bir yeni söz öyrənir. Bu, öyrənmənin və yaddaşın nə qədər aktiv proses olduğunu göstərir. Dilin inkişafı və yaddaş qabiliyyəti yaşla dəyişsə də, beyin daim yeni məlumatlarla zənginləşir.

Barmaqların dili: Ən sürətli dırnaq, ən çox bükülən oynaqlar

Barmaqlarımız gündəlik həyatımızda saysız hərəkət edir. Araşdırmalara görə, insan ömrü boyu hər bir barmağını təxminən 25 milyon dəfə bükür. Ən sürətli dırnaq isə orta barmaqda uzanır. Bu isə qan dövranı və istifadənin sıxlığı ilə əlaqəlidir.

Zəif bir səda: Dünya əhalisinin 1%-i kəkələyir

Kəkələmə problemi dünya əhalisinin təxminən 1%-ni əhatə edir. Kəkələyənlərin təxminən 75%-i kişilərdir, bu da cinsi hormonların, xüsusilə testosteronun nitq funksiyalarına təsiri ilə əlaqələndirilir.

Güzgüdəki “mən”: Özünü dərk etmə

İnsan öz simasını güzgüdə təxminən 12–18 aylıqda tanımağa başlayır. Bu, insanın şəxsiyyət və fərqlilik hissini inkişaf etdirməsinin ilk mərhələsidir. Bu yaş aralığı “özünü dərk etmə” dövrü sayılır.

Testosteronun sükut gətirmədiyi dünya

Qadınların kişilərə nisbətən daha az aqressiv olduğu sübut olunmuş faktdır. Bu fərq, kişilərin bədənində 10 qat artıq testosteron hormonunun olması ilə izah olunur. Bu hormonun yüksəlməsi davranışda daha sərt və reaksiyalı reaksiyalara yol açır.

Kəllə sümüyünün gizli mükəmməlliyi

İnsan kəlləsi 29 sümükdən ibarətdir və bu sümüklər bir-birinə sanki mozaika kimi qovuşur. Yalnız alt çənə sümüyü sərbəstdir, digərləri isə tikişlər və qığırdaqla birləşmişdir. Bu quruluş beynin qorunmasında mühüm rol oynayır.

Göz qırpmaq və addım atmaq

Bir göz qırpma hərəkəti 0.3–0.4 saniyə davam edir. Gündə yüzlərlə dəfə təkrarlanan bu hərəkət gözlərimizi qurumaqdan və zədədən qoruyur.

Yetkin insanın bir addımının uzunluğu 75–80 sm təşkil edir. İdmançılarda bu məsafə 100–115 sm-ə qədər arta bilər. Bu, bədənin uyğunlaşma və güc potensialını nümayiş etdirir

İdmanda gücün ölçüsü: Ayağın yerə zərbəsi

Peşəkar atlet 10 m/saniyə sürətlə qaçarkən, yerə basdığı anda 350 kiloqramlıq güc tətbiq edir. Uzunluğa tullanmadan öncəki itələnmə zamanı isə bu rəqəm 600 kiloqrama qədər yüksəlir. Bu, insan bədəninin möcüzəvi güc rezervlərini göstərir.

Ağ və qırmızı qan hüceyrələri

Ağ qan hüceyrələri – leykositlər – 2-4 gün yaşayır, bu müddətdə orqanizmi infeksiyalardan qoruyurlar. Qırmızı qan hüceyrələri – eritrositlər isə 3-4 ay yaşayaraq orqanizmə oksigen daşıyırlar. Bu hüceyrələr bədənin səssiz, amma daimi mühafizəçiləridir.

Sirrli sinuslar: Onlar nə üçündür?

İnsan kəlləsindəki sinuslar (boşluqlar) hələ də alimləri düşündürür. Bəziləri onları gözləri qoruyan bir bufer, bəziləri isə səs tonunu formalaşdıran rezonatorlar hesab edir. Bu sual elm üçün açıq qalmaqda davam edir.

Bədənimiz danışır – eşitməyə hazırsınızmı?

İnsan bədəni haqqında bu və buna bənzər yüzlərlə fakt bizi heyrətləndirməyə davam edir. Hər addım, hər nəfəs, hər ürək döyüntüsü – bədənimizdə sükutla davam edən bir hekayədir. Bu hekayəni anlamadan yaşamaq, öz daxilimizdəki kainatı dərk etmədən var olmaq kimidir.

Unutmayaq: elm, özümüzü sevməyin və qorumağın ən güclü yoludur.