BAKI, AzerVoice
Yuxusuzluq təkcə gecə yuxusuna təsir etmir, eyni zamanda insanın gündəlik həyat keyfiyyətini də ciddi şəkildə aşağı salır. Davamlı yuxu problemi yorğunluq, diqqət yayınıqlığı və hətta psixi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.
Müasir həyat tərzi, texnologiyadan həddindən artıq istifadə və qeyri-müntəzəm həyat rejimi insanların yuxu keyfiyyətinə mənfi təsir göstərir. Marmara Universiteti Pendik Təhsil və Araşdırma Xəstəxanasının Nevrologiya Bölümünün mütəxəssisi Prof. Dr. Kadriye Ağan yuxusuzluğun səbəbləri, fəsadları və qarşısını almağın yolları haqqında danışıb.
Onun sözlərinə görə, yuxusuzluq hesab olunması üçün bu problemlər həftədə ən azı 3 dəfə baş verməli və 3 aydan çox davam etməlidir. Qadınlar və yaşlı insanlar arasında daha geniş yayılmış bu problem bəzən ciddi tibbi müdaxilə tələb edir. O bildirir ki, normal yuxu müddəti orta hesabla 7-8 saat olmalıdır. Lakin son əsrdə insanların yuxu müddəti orta hesabla 9 saatdan 6,8 saata enib ki, bu da sağlamlıq üçün təhlükəli göstəricidir.
Yuxusuzluğun əsas səbəbləri
Prof. Dr. Ağan qeyd edir ki, yuxusuzluğa bir çox faktor səbəb ola bilər. Bunlara stress, texnoloji cihazlardan həddindən artıq istifadə, qeyri-müntəzəm yuxu rejimi və səhv vərdişlər daxildir. Bundan əlavə, bəzi fiziki və psixi xəstəliklər, məsələn, xərçəng, endokrin pozğunluqlar, ürək problemləri, demans, Parkinson və epilepsiya da yuxu pozğunluğuna yol aça bilər.
Yuxu gigiyenası: Sağlam yuxu üçün vacib addımlar
Mütəxəssis düzgün yuxu üçün bir sıra vacib qaydalara əməl etməyi tövsiyə edir:
Yataq otağı yalnız yuxu üçün istifadə edilməlidir. Burada televizor, kompüter olmamalı, yemək yeyilməməli və vaxtın çoxu yataqda keçməməlidir.
Yuxu mühiti rahat olmalıdır. Otaq qaranlıq, sakit və temperatur baxımından uyğun olmalıdır.
Yatmazdan əvvəl rahatlaşdırıcı ritual yaratmaq lazımdır. İlıq duş qəbul etmək, kitab oxumaq və ya meditasiya etmək keyfiyyətli yuxuya kömək edə bilər.
Kofein və elektron cihazlardan uzaq durulmalıdır. Axşam saatlarında qəhvə, çay və ya qazlı içkilər içmək yuxuya getməyi çətinləşdirir. Telefon və televizor mavi işıq yaydığı üçün beynin yuxu rejiminə keçməsinə mane olur.
Gündüz yuxuları məhdudlaşdırılmalıdır. Günorta saatlarında yuxulamaq istənilirsə, bu müddət 20 dəqiqədən çox olmamalıdır.
Yuxusuzluq problemi davam edərsə nə etməli?
Əgər bütün tədbirlərə baxmayaraq yuxusuzluq problemi davam edirsə, həkimə müraciət etmək vacibdir. Müalicə prosesində əsas məqsəd problemin səbəbini araşdırmaq və uyğun həll yolu tapmaqdır. Bəzi hallarda dərman müalicəsi və ya xüsusi terapiya metodları tətbiq oluna bilər.
Qeyd edək ki, yuxu beynin və bədənin normal fəaliyyətini təmin edən əsas amillərdən biridir. Keyfiyyətli yuxu gün ərzində enerjili və məhsuldar olmağa kömək edir, həm fiziki, həm də psixi sağlamlığı qoruyur.