BAKI, AzerVoice

26 iyun tarixi dünya tarixində bir sıra önəmli hadisələrlə yadda qalıb. Aşağıda bu gün baş vermiş əsas hadisələrin xronoloji xülasəsini təqdim edirik:

1487 – İngiltərədə VII Henrinin ordusu Stoke Field döyüşündə üsyançıları məğlub edib – bu, Güllər müharibəsinin son döyüşü sayılıb.

1498 – Portuqaliyalı dənizçi Vasco da Qama Hindistana etdiyi ilk səfərdən Portuqaliyaya qayıdıb.

formalaşdırıb.

1509 – VIII Henr İngiltərə kralı olaraq taxta çıxıb və Katolik Kilsəsi ilə sıx ittifaq qurub.

1517 – Martin Lüter Vitenberqdə 95 tezisini divara mismarlayaraq Protestant Reformasiyasına start verib.

1776 – Amerika İstiqlaliyyəti öncəsi Virciniya ştatı ilk dəfə öz konstitusiyasını qəbul etdi.

1788 – Virciniya ABŞ Konstitusiyasını ratifikasiya edərək İttifaqa qoşulan onuncu ştat oldu.

1791 – Fransada kral XVI Lüdovikin Varennes hadisəsindən sonra Parisə qaytarılması tamamlandı.

1807 – Napoleon Bonapart Prussiya ilə müharibədə müvəqqəti atəşkəsə razı oldu.

1808 – Napoleonun İspaniyaya müdaxiləsi nəticəsində İspaniya parlamenti ilk dəfə xalq müqavimətini qanuniləşdirib.

1810 – Simón Bolívar rəhbərliyində müstəqillik tərəfdarları Venesuelada ilk müvəqqəti hökuməti qurub.

1812 – Napoleon ordusu Neman çayını keçərək Rusiyaya hücum edib – 1812-ci il müharibəsi başlayıb.

1815 – Vaterloo döyüşündən sonra Napoleon Parisə dönərək ikinci dəfə taxtdan imtina etdiyini elan edib.

1816 – Argentinada Tucumán Konqresi tərəfindən müstəqillik bəyannaməsi imzalanıb.

1819 – İspaniyanın Kolumbiyada müstəmləkə idarəsi zəifləyib, Bolívarın ordusu Boyacá döyüşünə hazırlaşıb.

1821 – Venesuela və Meksika İspaniyadan tam müstəqilliklərini elan ediblər.

1823 – ABŞ prezidenti Monro Avropanın Amerikanın işlərinə qarışmaması ilə bağlı “Monro Doktrinası”nı açıqlayıb.

1824 – Böyük Britaniyada İşçi Qanunu qəbul edildi – uşaq əməyinə bəzi məhdudiyyətlər qoyuldu.

1843 – Honqkonqda ilk dəfə olaraq rəsmi bələdiyyə idarəsi formalaşdırıldı.

1862 – ABŞ-da “Mülki Hüquqlar Aktı” layihəsi Senatda təqdim edildi.

1863 – ABŞ-da Gettysburg döyüşü öncəsi Linkoln tərəfindən milli səfərbərlik elan edilib.

1865 – ABŞ-da Vətəndaş müharibəsi başa çatdıqdan sonra “Juneteenth” adı ilə köləliyin qurtuluşu Texasda qeyd olunmağa başlayıb.

1867 – Avstriya-Macarıstan İmperiyası rəsmən qurulub.

1870 – Vatikan I Konsilində Papalığın məsumluğu prinsipi qəbul edilib.

1876 – ABŞ ordusu ilə yerli hindu qəbilələri arasında Little Bighorn döyüşü baş verib.

1878 – Berlin konqresi çərçivəsində Balkanlarda Osmanlı İmperiyasının torpaq itkiləri rəsmiləşdirilib.

1881 – Fransada qanunla ibtidai təhsilin dünyəviləşdirilməsi təsdiqlənib.

1885 – Avstriyada ilk dəfə iş saatları ilə bağlı əmək qanunları qəbul olunub.

1888 – Braziliyada köləlik rəsmi şəkildə ləğv edilib – “Qızıl Qanun”la birlikdə.

1889 – ABŞ-da ilk dəfə kollec səviyyəsində qadın və kişilər bərabər təhsil almağa başladı (Boston Universiteti).

1890 – ABŞ-da Sherman Antitrust Aktı layihəsi ilk dəfə Senatda müzakirəyə çıxarılıb.

1893 – Kanadada ilk federal dəmir yolu qanunu qüvvəyə minib.

1896 – Britaniya Hindistanında ilk rəsmi əhali siyahıyaalması keçirilib.

1900 – Parisdə keçirilən II Yay Olimpiya Oyunlarında qadınlar ilk dəfə iştirak ediblər.

1905 – Rusiyada dənizçilərin Potyomkin gəmisində üsyanı genişlənib.

1906 – Nyu-Yorkda metroda ilk dəfə reklam panelləri quraşdırıldı.

1917 – Birinci Dünya Müharibəsi: Yunanıstan Antanta dövlətlərinə rəsmi olaraq qoşuldu.

1918 – Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ilk milli hökumətini Gəncədə formalaşdırdı.

1925 – BMT-nin sələfi olan Millətlər Cəmiyyəti tərəfindən ilk dəfə kimyəvi silahlardan istifadənin qadağan edilməsi barədə Cenevrə Protokolu imzalandı.

1933 – ABŞ-da prezident Ruzveltin təşəbbüsü ilə ilk federal minimum əməkhaqqı haqqında qanun təqdim edildi.

1936 – İngiltərədə ilk ictimai televiziya yayımı BBC tərəfindən həyata keçirildi.

1941 – Alman qoşunları Belarusun paytaxtı Minskə daxil oldu.

1945 – BMT-nin Nizamnaməsi San-Fransiskoda 50 ölkə tərəfindən imzalandı.

1948 – Berlində Sovet blokadasına cavab olaraq “Berlin Hava Körpüsü” əməliyyatı başlandı.

1950 – Koreya müharibəsi: BMT Təhlükəsizlik Şurası Şimali Koreyəyə qarşı beynəlxalq hərbi müdaxiləni təsdiqlədi.

1959 – ABŞ-da ilk dəfə nəhəng yolüstü elektron lövhələr istifadəyə verildi.

1963 – ABŞ prezidenti Con F. Kennedi Berlin divarının yaxınlığında məşhur "Ich bin ein Berliner" çıxışını etdi.

1968 – Çexoslovakiyada “Praqa baharı” islahatlarının zəifləməsi ilə bağlı ilk rəsmi xəbərdarlıq verildi.

1974 – Barış Manço Fransada keçirilən beynəlxalq musiqi yarışmasında mükafat qazandı.

1975 – Mozambik Portuqaliyadan rəsmi olaraq müstəqilliyini elan etdi.

1981 – BMT-də Narkotiklərə qarşı Beynəlxalq Mübarizə Günü (26 iyun) ilk dəfə qeyd olundu.

1982 – ABŞ-da sınaq üçün ilk genetik manipulyasiya olunmuş insulin istifadəyə buraxılıb.

1984 – Hindistanda Qızıl Məbəd əməliyyatı nəticəsində siyasi gərginlik artıb.

1985 – ABŞ və SSRİ arasında ilk dəfə birbaşa faks əlaqəsi qurulub.

1986 – Avropa İttifaqında “Şengen” Sazişi imzalanıb.

1987 – BMT tərəfindən Narkotiklərə Qarşı Beynəlxalq Mübarizə Günü ilk dəfə qeyd edilib.

1988 – Çində tələbə etirazlarının ilk mərhələsi baş verib.

1989 – Polşada “Solidarnost” hərəkatı seçkilərdə müxalifət olaraq qalib gəlib.

1990 – Azərbaycan SSR-də dövlət müstəqilliyi haqqında ilk müzakirələr Ali Sovetdə gündəmə gətirildi.

1991 – Yuqoslaviya dağıldı: Sloveniya və Xorvatiya müstəqilliklərini elan etdilər.

1992 – Qazaxıstan və Azərbaycan arasında diplomatik münasibətlər qurulub.

1993 – Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Günü rəsmi olaraq təsis edildi.

1994 – BMT Ruandadakı soyqırımla bağlı ilk qətnaməni qəbul edib.

1995 – Cənubi Koreyada metro tikintisi zamanı qəza nəticəsində 100-dən çox insan həlak oldu.

1996 – BMT-nin İnsan Hüquqları Komissiyası Azərbaycanda seçki prosesinə dair müşahidə missiyası göndərib.

1997 – ABŞ-da IBM ilk dəfə “Deep Blue” süni intellekt kompüterini təqdim etdi.

1998 – Səudiyyə Ərəbistanında ilk dəfə qadınların ticarət fəaliyyətinə rəsmi icazə verildi.

1999 – BMT Təhlükəsizlik Şurası Kosovoda sülhməramlı missiyanı təsdiqlədi.

2000 – Türkiyə Avropa İttifaqı ilə gömrük inteqrasiyası üzrə sənədi təsdiqləyib.

2001 – ABŞ və Rusiya prezidentləri ilk dəfə Brdo sammitində görüşüblər.

2002 – Rusiyada prezident Vladimir Putin Qərb ölkələrini enerji asılılığı ilə bağlı xəbərdar etdi.

2003 – Gürcüstanda prezident Şevardnadze iqtisadi islahatların yeni mərhələsini elan edib.

2004 – Avropa Parlamenti yeni struktur tərkibində ilk iclasını keçirdi.

2005 – Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev GUAM təşkilatının sammitində iştirak etdi.

2006 – İraqda ABŞ hərbi bazasına edilən hücum nəticəsində 3 əsgər öldürüldü.

2007 – Qətərdə ilk dəfə qadınlar parlament seçkilərində səs verib.

2008 – ABŞ-da internet üzərindən keçirilən ilk prezident seçki debatı baş tutdu.

2009 – İran prezident seçkilərindən sonra etiraz aksiyaları genişlənib.

2010 – Türkmənistan və İran arasında yeni qaz müqaviləsi imzalandı.

2011 – Türkiyədə Böyük Millət Məclisinin yeni tərkibi rəsmi olaraq işə başladı.

2012 – Misirdə Məhəmməd Mursi prezident olaraq and içib.

2013 – BMT-də gender bərabərliyi üzrə yeni strategiya qəbul edildi.

2014 – Ukrayna və Avropa İttifaqı arasında assosiasiya sazişi imzalanıb.

2015 – Fransada “Daesh” hücumu nəticəsində sənaye obyektində partlayış baş verdi.

2016 – Kolumbiyada gerilla qrupları ilə atəşkəs razılaşması imzalandı.

2017 – Avropa İttifaqı Böyük Britaniya ilə “Brexit” üzrə ilkin danışıqlara başlayıb.

2018 – Səudiyyə Ərəbistanı qadınların avtomobil idarə etməsinə ilk dəfə icazə verdi.

2019 – ABŞ prezidenti Donald Tramp və Şimali Koreya lideri Kim Çen In üçüncü dəfə görüş keçirmək niyyətlərini açıqladılar.

2020 – ABŞ-da “Black Lives Matter” hərəkatı fonunda polis islahatları geniş müzakirə olunub.

2021 – Braziliya parlamentində COVID-19 üzrə korrupsiya ittihamlarına dair istintaq başladı.

2022 – NATO sammitində İsveç və Finlandiyanın üzvlüyünə dair ilkin razılaşma əldə olunub.

2023 – Afrika İttifaqı sudan böhranı ilə bağlı fövqəladə iclas keçirdi.

2024 – Avropa Kosmos Agentliyi Ayda yeni stansiyanın ilk modulunun tikintisinə başladığını elan etdi.