BAKI, AzerVoice
İslam dünyasında palçıqdan tikilmiş qədim məscidlər təkcə ibadətgah deyil, həm də unikal memarlıq abidələridir. Bu məscidlər minilliklər boyunca isti və soyuq iqlimlərə, hətta zəlzələ kimi təbii fəlakətlərə dözümlü olması ilə diqqət çəkir. Palçıq, kərpic və ağac kimi yerli materiallardan inşa edilən bu məbədlər, keçmişin izlərini bu günümüzə daşıyır.
Aşağıda İslam dünyasının ən qədim və möhtəşəm palçıq məscidləri haqqında məlumat verilib:
Larabanqa Məscidi – Qana (1400-cü illərin əvvəlləri)
Qərbi Afrikanın ən qədim məscidlərindən biri sayılan Larabanqa məscidi, İslam Peyğəmbərinin (s) səhabəsi İbrahim Əyyub əl-Ənsari tərəfindən inşa edilib. Sudan üslubunda tikilmiş bu məscid, Qana İslam tarixində mühüm rol oynayır.
Xatmiyyə Məscidi – Sudan (18-ci əsr)
Sudanın Kassala şəhərində, Taka dağlarının ətəyində yerləşən bu məscid Xatmiyyə sufi təriqətinin mərkəzlərindən biridir. Çiy kərpicdən tikilmiş bu məscidin ən diqqətçəkən xüsusiyyəti uclu, səkkizguşəli minarəsidir.
Əl-Bidya Məscidi – Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (15-ci əsr)
Bu məscidin inşa tarixi dəqiq məlum deyil, lakin onun 15-ci əsrə aid olduğu ehtimal edilir. Palçıq və daşdan tikilmiş bu məscidin maraqlı cəhəti, tikintisində ağacdan istifadə olunmamasıdır. Əl-Bidya məscidi bu gün də ibadət üçün açıqdır.
Djinguereber Məscidi – Mali (1327-ci il)
Malinin məşhur dini təhsil mərkəzi sayılan Djinguereber məscidi, imperator Mansa Musa tərəfindən Əbu İshaq Əl-Saheliyə sifariş edilmiş və tikintisi üçün 200 kq qızıl ödənilmişdir. Palçıq kərpiclərdən inşa edilən bu məscid hələ də fəaliyyət göstərir.
Əl-Muhdhar Məscidi – Yəmən
Yəmənin Tarim şəhərində yerləşən bu məscidin ən diqqətçəkən hissəsi 150 fut hündürlüyündəki palçıq minarəsidir. Ağ rəngli bu möhtəşəm quruluş, Yəməndəki ən hündür minarələrdən biri hesab edilir.
Cenne Böyük Məscidi – Mali (13-cü əsr, 1907-ci ildə bərpa edilib)
Dünyanın ən böyük çiy kərpicdən tikilmiş binası sayılan bu məscid Sudano-Sahelian memarlığının ən möhtəşəm nümunələrindən biridir. Məscidin divarları hər il apreldə yenidən suvanır ki, bu da onu daimi qoruyub saxlamağa kömək edir.
"Yeddi Yatanlar" Məscidi – Tunis
Tunisin ən qədim məscidlərindən biri hesab edilən bu ibadətgahın içində yeddi naməlum məzar var. Onun tikintisində əsasən palçıq və ağac materiallarından istifadə edilib.
Benin Böyük Palçıq Məscidi – Burkina Faso
Burkina Fasonun Sahel bölgəsində yerləşən bu məscid, Afrika memarlığının nadir nümunələrindən biridir.
Qobarau Palçıq Minarəsi – Nigeriya (14-cü əsr)
1398-1408-ci illərdə Nigeriyanın şimalında tikilmiş Qobarau minarəsi, Qərbi Afrikanın ən böyük tarixi binalarından biridir.
Faxr Ad-Din Məscidi – Somali (13-cü əsr)
Somalinin ən qədim məscidlərindən biri olan Faxr Ad-Din Məscidi, Moqadişunun Hamar Veyne bölgəsində yerləşir və Afrikanın ən qədim ibadətgahları sırasında yer alır.
Kong Məscidi – Kot-d'İvuar (17-ci əsr)
Sudan üslubunda palçıq və taxtadan tikilmiş bu məscid, Fil Dişi Sahilində İslamın ən qədim simvollarından biri hesab edilir.
Bole Palçıq Məscidi – Qana (17-ci əsr)
Sudan memarlıq üslubunda tikilmiş bu məscid Qanada qalan altı palçıq məsciddən biridir və bu gün də fəaliyyət göstərir.
Nando Məscidi – Mali (12-ci əsr)
Tamamilə palçıqdan inşa edilən bu məscid, öz memarlıq quruluşu ilə insanları heyran qoyur.
Sorobanqo Məscidi – Fil Dişi Sahili (17-18-ci əsr)
Sudano-Sahelian memarlığının incisi sayılan bu məscid 2021-ci ildə YUNESKO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilmişdir.