BAKI,AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi
Pakistan ordusunun son onilliklərin ən güclü fiquru sayılan baş komandanı Asim Munir, Vaşinqtonun İslamabada Qəzza sektorunda yaradılması planlaşdırılan “sabitləşdirmə qüvvəsi”nə hərbi kontingent göndərməsi üçün təzyiqləri fonunda səlahiyyətlərinin ən çətin sınağı ilə üz-üzə qalıb. Analitiklərin fikrincə, bu addım ölkə daxilində ciddi narazılıqlara səbəb ola bilər.
Məlumata görə, Asim Munirin yaxın həftələrdə ABŞ prezidenti Donald Tramp ilə görüşmək üçün Vaşinqtona səfər edəcəyi gözlənilir. Bu, son altı ay ərzində onların üçüncü görüşü olacaq və əsas müzakirə mövzusunun Qəzza üçün nəzərdə tutulan beynəlxalq qüvvə olacağı bildirilir.
Donald Trampın Qəzza ilə bağlı 20 maddədən ibarət planı, iki ildən artıq davam edən İsrail bombardmanları nəticəsində ciddi dağıntılara məruz qalmış Qəzza sektorunda bərpa və iqtisadi dirçəliş dövrünə nəzarət etmək üçün İslam ölkələrindən ibarət beynəlxalq qüvvənin yerləşdirilməsini nəzərdə tutur.
Lakin bir çox ölkələr “HƏMAS” hərəkatının silahsızlaşdırılması vəzifəsinin bu qüvvəyə həvalə olunmasından ehtiyat edir. Belə bir missiyanın beynəlxalq kontingenti silahlı qarşıdurmaya sürükləyə və Qəzza əhalisinin qəzəbinə səbəb ola biləcəyi vurğulanır.
Buna baxmayaraq, Asim Munir Donald Tramp ilə yaxın münasibətlər qurmağa nail olub. Məqsəd Vaşinqtonla İslamabad arasında illərlə davam edən etimadsızlığı aradan qaldırmaqdır. İyun ayında Munirin Ağ Evdə Tramp tərəfindən nahara dəvət olunması diqqət çəkib. Bu, ABŞ prezidentinin Pakistan ordusunun baş komandanını mülki rəsmilərsiz, təkbaşına qəbul etdiyi nadir hallardan biri kimi qiymətləndirilir.
Vaşinqtonda yerləşən Atlantik Şurasının Cənubi Asiya üzrə eksperti Maykl Kugelman bildirib ki, Qəzzadakı sabitləşdirmə qüvvəsində iştirakdan imtina Trampın narazılığına səbəb ola bilər. Onun sözlərinə görə, ABŞ-la yaxşı münasibətləri qorumaq Pakistan üçün həyati əhəmiyyət daşıyır, çünki ölkə Amerika investisiyalarına və təhlükəsizlik sahəsində dəstəyə ümid edir.
Qeyd olunur ki, nüvə silahına malik yeganə İslam dövləti olan Pakistan ordusu Hindistanla üç müharibə, eləcə də son aylarda qısa, lakin gərgin toqquşmalar yaşayıb. Bundan başqa, ölkə ucqar bölgələrdə üsyançı qruplarla mübarizə aparır və hazırda Əfqanıstan mənşəli ekstremistlərlə şiddətli qarşıdurma içindədir.
Pakistanlı hərbi analitik Ayşa Siddiqa isə bildirib ki, ölkənin güclü ordusu Asim Munirin üzərinə “tam gücünü sübut etmək üçün daha böyük təzyiq” qoyur.
Pakistanın xarici işlər naziri İshaq Dar ötən ay açıqlamasında İslamabadın Qəzzada sülhməramlı missiyada iştirak imkanlarını nəzərdən keçirə biləcəyini desə də, “HƏMAS”ın silahsızlaşdırılmasının Pakistanın səlahiyyətinə aid olmadığını vurğulayıb.
Asim Munir bu ayın əvvəlində Pakistan ordusunun baş komandanı təyin edilib və bununla da hava və dəniz qüvvələrinə də rəhbərlik edir. Onun səlahiyyət müddəti 2030-cu ilə qədər uzadılıb. Eyni zamanda, Pakistan parlamentinin qəbul etdiyi son konstitusiya dəyişikliklərinə əsasən, Munir ömürlük hüquqi toxunulmazlıq əldə edib.
Kugelmanın sözlərinə görə, Pakistanda Munir qədər risk edə bilən az adam var: “O, konstitusiya ilə qorunan mütləq səlahiyyətlərə malikdir. Sonda qaydaları müəyyən edən də yalnız o olacaq.”
Son həftələrdə Asim Munir İndoneziya, Malayziya, Səudiyyə Ərəbistanı, Türkiyə, İordaniya, Misir və Qətərdən olan hərbi və mülki rəsmilərlə görüşlər keçirib. Ayşa Siddiqa bu görüşlərin Qəzzada yerləşdirilməsi planlaşdırılan qüvvə ilə bağlı məsləhətləşmələr təsiri bağışladığını bildirib.
Lakin əsas təhlükə Pakistanın daxili siyasi mühitindən qaynaqlanır. ABŞ-ın dəstəklədiyi plan çərçivəsində Pakistan qüvvələrinin Qəzzaya göndərilməsi, ABŞ və İsrailə qarşı sərt mövqeyi ilə tanınan islamçı partiyaların genişmiqyaslı etirazlarına yol aça bilər.
Bu qruplar minlərlə insanı səfərbər etmək gücünə malikdir. Oktyabr ayında Pakistanda İsrail əleyhdarı islamçı partiya rəsmi olaraq qadağan edilib.
Rəsmilər bildiriblər ki, “Təhrik-e Ləbbeyk Pakistan” partiyasının liderləri və 1500-dən çox tərəfdarı saxlanılıb, partiyanın aktivləri və bank hesabları dondurulub. Lakin qadağaya baxmayaraq, hərəkatın ideologiyası hələ də cəmiyyət daxilində mövcuddur.
Eyni zamanda, hazırda həbsdə olan keçmiş baş nazir İmran Xanın tərəfdarları 2024-cü il parlament seçkilərində ən çox mandat qazanan siyasi qüvvə kimi qalır və Asim Munir ilə ciddi şəxsi qarşıdurma yaşayırlar.
Sinqapurda yerləşən “S. Rajaratnam” Beynəlxalq Araşdırmalar Məktəbinin eksperti Əbdül Bəsit isə xəbərdarlıq edərək bildirib ki, Pakistan qüvvələrinin Qəzzaya göndərilməsi vəziyyəti sürətlə nəzarətdən çıxara bilər.
Onun sözlərinə görə, ictimai rəydə belə bir fikir formalaşa bilər: “İnsanlar deyəcəklər ki, Asim Munir İsrailin tapşırıqlarını yerinə yetirir. Bunu gözləməmək sadəlövhlük olardı.”
Pakistan Gaza force Asim Munir US pressure Hamas disarmament