BAKI, AzerVoice, Zeynəb Raminqızı
ABŞ-da aparılan yeni tədqiqat, hava çirklənməsinin beyin qanaması riskini artıra biləcəyini göstərib. Utah Universitetinin alimləri, çirkliliyin yüksək olduğu dövrlərdə beyin anevrizması nəticəsində qanaxma hallarının artdığını müəyyən ediblər.
AzerVoice xəbər verir ki, bu barədə ABŞ-ın Yuta ştatında aparılan və npj Clean Air jurnalında dərc olunan tədqiqatda bildirilib.
Jurnal hava çirklənməsi ilə beyin qanaması arasında güclü əlaqənin ola biləcəyini ortaya qoyub.
Utah Universitetinin neyrocərrahı Dr. Robert Rennertin rəhbərlik etdiyi elmi qrup, hava çirklənməsi ilə tanınan Wasatch Front bölgəsində son beş ildə beyin anevrizması səbəbilə xəstəxanaya yerləşdirilən 70 pasiyentin məlumatlarını araşdırıb.
Tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, beyin qanaması halları, havanın çirkləndirici maddələrlə dolduğu dövrlərdən 3-6 ay sonra artmağa başlayır. Bu nəticələr, havanın keyfiyyətinin beyin sağlamlığına təsirini bir daha gündəmə gətirib.
Araşdırmada ən təhlükəli çirkləndirici maddələrə PM2.5 (2,5 mikrometrdən kiçik hissəciklər), Ozon (O₃), Azot dioksidi (NO₂), Kükürd dioksidi (SO₂), Karbon monoksit (CO) daxil edilib.
Dr. Rennert və komandası bildiriblər ki, bu maddələr bədəndə iltihabı artırır, hüceyrə zədələnməsinə səbəb olur və DNT təmirini zəiflədir. Bu proseslər zamanla beyin damarlarının divarlarını zəiflədə, nəticədə qanaxma riskini artırmış ola bilər.
Tədqiqat müəllifləri qeyd edirlər ki, araşdırma səbəb-nəticə əlaqəsini sübut etmir, lakin güclü korrelyasiya göstərir. Onlar əhatəli və uzunmüddətli tədqiqatlara ehtiyac olduğunu vurğulayırlar.
Dünya üzrə hava çirklənməsi səbəbilə hər il təxminən 8 milyon insan həyatını itirir. Tədqiqatda qeyd olunub ki, hava çirkliliyi yalnız beyin qanamaları ilə deyil, həm də həddindən artıq istilərin ölümcüllüyü, COVID-19 kimi virusların təsir gücü və ürək-damar problemləri ilə də əlaqəlidir.
“Ümid edirik ki, bu tədqiqat havanın çirklənməsinin ictimai sağlamlıq üçün yaratdığı riski daha aydın şəkildə ortaya qoyacaq. İnsanlar və siyasətçilər bu məsələni ciddiyə almalıdır.”- deyə Dr. Rennert bildirib.
O, eyni zamanda ictimai nəqliyyatdan istifadənin təşviqi, çirklənmə kvotalarının sərtləşdirilməsi və ekoloji araşdırmalara daha çox maliyyə ayrılması kimi tədbirlərin zəruriliyini qeyd edib.
