BAKI,
AzerVoice
Dünya insan inkişafında son 35 ilin ən zəif nöqtəsindədir.
AzerVoice xəbər verir ki, Birləşmiş
Millətlər Təşkilatının İnkişaf Proqramı (UNDP) tərəfindən
hazırlanan “Seçim məsələsi: Süni intellekt dövründə insanlar və
imkanlar” adlı 2025-ci il İnsan İnkişafı Hesabatı qlobal miqyasda
narahatedici tendensiyanı üzə çıxarıb.
Hesabata əsasən, dünya üzrə insan inkişafı göstəriciləri 1990-cı
ildən bəri ən aşağı səviyyəyə düşüb.
Hesabatda qeyd olunur ki, 2020–2021-ci illərdəki qlobal böhranlardan sonra gözlənilən bərpa baş verməyib və insan inkişafı indeksi üzrə irəliləyiş son dərəcə zəif olub. Təhlillər göstərir ki, müxtəlif regionlarda demək olar ki, bütün əsas göstəricilərdə əhəmiyyətli yavaşlama müşahidə edilir.
BMTİP-in rəhbəri Akim Stayner vurğulayıb ki, “qlobal inkişafın bu səviyyədə yavaşlaması yeni normal hala çevrilərsə, 2030 hədəfləri onilliklərlə təxirə düşə bilər.” Onun sözlərinə görə, zəngin və kasıb ölkələr arasında artan bərabərsizlik və qlobal təzyiqlər nəticəsində inkişafa aparan ənənəvi yollar daralır.
Hesabatda süni intellektin inkişaf perspektivləri də geniş yer alıb. Dünya üzrə aparılan sorğular göstərib ki, respondentlərin əksəriyyəti süni intellektin məşğulluğa müsbət təsir edəcəyini, yeni iş imkanları yaradacağını düşünür. Maraqlıdır ki, yalnız 13 faiz iştirakçı iş yerlərinin itirilməsindən narahatdır.
Aşağı və orta insan inkişafı səviyyəsinə malik ölkələrdə yaşayan respondentlərin 70 faizi məhsuldarlığın artacağını, üçdə ikisi isə yaxın bir ildə süni intellektdən təhsil, səhiyyə və ya biznes məqsədilə istifadə etməyi planlaşdırdığını bildirib.
Hesabatda üç əsas fəaliyyət sahəsi önə çəkilir:
İnsanların süni intellektlə rəqabət aparmadığı, əməkdaşlıq etdiyi iqtisadiyyat qurmaq
Bütün texnoloji dövr ərzində insan agentliyinə önəm vermək
Təhsil və səhiyyə sistemlərini 21-ci əsrin ehtiyaclarına uyğun şəkildə modernləşdirmək
2023-cü ilə dair məlumatlarla açıqlanan hesabatda Türkiyə “çox yüksək insan inkişafı” kateqoriyasında yer almağa davam edir. Belə ki, 1990-cı ildə 0,598 olan insan inkişafı indeksi 2023-cü ildə 42,6% artaraq 0,853-ə yüksəlib. Bu müddət ərzində ölkədə gözlənilən ömür uzunluğu 9,3 il, gözlənilən təhsil müddəti 10,9 il, orta təhsil müddəti isə 4,5 il artıb. Ümumi milli gəlirdə isə 170,9 faiz yüksəliş qeydə alınıb.
