BAKI, AzerVoice, Fərid Mikayılov

Dünyada diabet xəstələrinin təxminən yarısı öz xəstəliklərinin fərqində deyil. The Lancet Diabetes & Endocrinology jurnalında yayımlanan yeni araşdırma, diabet diaqnozlarının artmasına baxmayaraq, insanların əhəmiyyətli hissəsinin hələ də bu “səssiz xəstəlikdən” xəbərsiz olduğunu ortaya qoyub.

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatına görə, hazırda dünyada 830 milyon insan diabetlə yaşayır. Bu rəqəmin 2050-ci ilə qədər 1,3 milyarda çatacağı proqnozlaşdırılır. 2023-cü ildə 204 ölkədən toplanan sağlamlıq göstəricilərinin analizinə əsasən, 15 yaş və yuxarı diabetli insanların 44,2 faizi öz vəziyyətindən xəbərsizdir.

Orta Sahraaltı Afrikada vəziyyət xüsusilə kritikdir – bu bölgədə xəstələrin cəmi 20 faizdən azı diaqnoz alıb.

Araşdırma göstərib ki, diaqnoz qoyulmuş pasiyentlərin belə hamısı lazımi müalicəyə çıxış əldə edə bilmir. Belə ki, müəyyən edilmiş xəstələrin 8,6%-i heç bir müalicə almır, müalicə alanların isə yalnız 41,6 faizi qan şəkərini effektiv idarə edə bilir.

Ümumilikdə isə, diabetli insanların beşdə dördünün qan şəkəri nəzarətsizdir.

Bölgələr arasında ciddi fərqlər mövcuddur:

• Diaqnoz ehtimalı ən yüksək Şimali Amerikanın yüksək gəlirli bölgələrindədir,
• Müalicəyə çıxış imkanı isə Asiya-Sakit Okean regionunda daha genişdir.
• Qan şəkərinə ən yaxşı nəzarət edənlər isə Cənubi Latın Amerikası xəstələri olub.

Düzgün müalicə olunmayan diabet, diabetik ketoasidoz kimi həyati təhlükəli fəsadlara yol aça bilər. Həmçinin ürək, böyrək, göz və sinir sistemini zədələyir. Erkən diaqnoz və qan şəkərinin nəzarətdə saxlanılması bu risklərin qarşısını alır.

Diaqnoz qoyulmamış xəstələrin çoxunda simptomlar illərlə nəzərə çarpmaya bilər. Əlamətlərə isə bulanıq görmə, yorgunluq, səbəbsiz çəki itkisi, həddən artıq susuzluq və tez-tez sidiyə çıxma daxildir. Tip 1 diabetdə isə bu əlamətlər daha sürətlə özünü göstərir.