BAKI, AzerVoice
1967-ci il oktyabrın 9-da sosialist inqilabçı və gerilla hərəkatının lideri Ernesto “Çe” Qevara, 39 yaşında olarkən Boliviya ordusu tərəfindən edam edildi. ABŞ ordusunun dəstəklədiyi Boliviya qüvvələri Çeni 8 oktyabrda ölkənin dağlıq bölgəsində gerilla birliyi ilə döyüş zamanı ələ keçirmiş, ertəsi gün isə güllələməklə edam etmişdilər. Onun əlləri ölüm sübutu kimi kəsilərək saxlanılmış, cəsədi isə naməlum bir məzarda basdırılmışdı.
1997-ci ildə Çenin qalıqları tapılaraq Kubaya qaytarıldı və Fidel Kastronun da iştirak etdiyi dövlət mərasimində minlərlə kubalının iştirakı ilə yenidən dəfn olundu.
Ernesto Rafael Qevara de la Serna 1928-ci ildə Argentinada varlı bir ailədə anadan olmuşdu. Buenos-Ayres Universitetində tibb təhsili alarkən bir müddət dərslərini dayandıraraq motosikletlə Cənubi Amerikaya səyahətə çıxdı. Bu səyahət zamanı o, qitə boyu kasıblığın, sosial bərabərsizliyin və aşağı təbəqələrin ağır vəziyyətinin şahidi oldu.
1953-cü ildə tibb diplomunu aldıqdan sonra səyahətlərini davam etdirən Çe Latın Amerikasında sol yönümlü hərəkatlara və inqilabi təşkilatlara qoşuldu. 1950-ci illərin ortalarında o, Meksikada sürgündə olan Fidel Kastro və onun inqilabçı dəstəsi ilə tanış oldu.
Onun Kuba inqilabında rolu
Çe Qevara 1959-cu ildə Kastronun Kuba diktatoru Fulgensio Batistanı devirməsində mühüm rol oynadı. Qələbədən sonra o, Kastronun sədaqətli silahdaşı və sənaye naziri kimi fəaliyyət göstərdi. Çe ABŞ-ın Latın Amerikasındakı hegemonluğuna qarşı çıxır, üçüncü dünya ölkələrində kəndlilərə əsaslanan silahlı inqilabların sosial ədalətsizliyə qarşı yeganə çıxış yolu olduğunu müdafiə edirdi.
1965-ci ilin aprelində Çe Kubadakı vəzifəsindən istefa verdi (bəzi mənbələrə görə, vəzifədən uzaqlaşdırıldı). Buna səbəb, Kastro ilə iqtisadi və xarici siyasət məsələlərində yaranmış fikir ayrılıqları idi. O, Kubanı gizli şəkildə tərk etdi, bir müddət Afrikada inqilabi fəaliyyətlə məşğul oldu və daha sonra Boliviyada peyda oldu.
Lakin Boliviyada gerilla hərəkatı uğursuzluğa düçar oldu. 1967-ci ilin oktyabrında Boliviya ordusu tərəfindən ələ keçirilən Çe La Higuera kəndində sorğu-sualsız güllələndi.
Çe Qevara ölümündən sonra dünyada anti-imperializmin və inqilabi azadlıq mübarizəsinin simvoluna çevrildi. 1960-cı ildə Alberto Korda tərəfindən çəkilmiş, başında beret olan məşhur fotosu bu günə qədər plakatlarda, köynəklərdə və azadlıq simvollarında yer alır.
Lakin hər kəs onu qəhrəman saymır. Bəzi tənqidçilər Çeni Kuba inqilabı dövründə yüzlərlə məhbusun edamına göstəriş verməkdə, avtoritar davranışlarda və siyasi rəqiblərə qarşı qəddarlıqda ittiham edirlər.
Bununla belə, Çe Qevara hələ də bir çoxları üçün ədalət, üsyan və mübarizə idealının simvolu olaraq qalır - adı həm tarixi xronikalarda, həm də xalq yaddaşında “mübariz inqilabçı” kimi yaşayır.