BAKI, AzerVoice

10 iyun tarixi dünya tarixində bir sıra önəmli hadisələrlə yadda qalıb. Aşağıda bu gün baş vermiş əsas hadisələrin xronoloji xülasəsini təqdim edirik:

1700 – İspaniya taxt-tacına varislik böhranı Avropa gücləri arasında diplomatik gərginlik yaradıb.

1711 – Osmanlı-Rus müharibəsi ərəfəsində Prut çayı yaxınlığında qoşunlar toplanırdı.

1720 – İsveç və Rusiya arasında Nystad sülh müqaviləsinə hazırlıq müzakirələri aparılırdı.

1733 – Polşa taxt-tac müharibəsi fonunda Fransa müdaxiləyə hazırlaşırdı.

1741 – Prussiya və Avstriya arasında Müqəddəs Roma İmperiyasının varislik böhranı davam edirdi.

1752 – İngiltərə rəsmi olaraq Qriqorian təqviminə keçid üçün hazırlıqlara başlayırdı.

1762 – Böyük Pyotrın ölümündən sonra Yekaterina II Rusiyada hakimiyyətə gəlmişdi.

1772 – Polşanın birinci bölgüsü üzrə razılaşmalar formalaşmaqda idi.

1780 – Gordon üsyanı zamanı Londonda katolik əleyhinə iğtişaşlar baş verirdi.

1794 – Fransız İnqilabı dövründə Robespyer rəhbərliyində "Terror dövrü" davam edirdi.

1805 – Napoleona qarşı Üçüncü Koalisiya formalaşmağa başlamışdı.

1815 – Vaterloo döyüşünə az qalmış Napoleon Avropada son diplomatik cəhdlərini edirdi.

1829 – Osmanlı İmperiyasında II Mahmud yeni islahatlara start verirdi.

1838 – London Sazişi ilə Osmanlı və Qərb arasında ticarət münasibətləri gücləndirilmişdi.

1848 – Avropada inqilablar dalğası fonunda Prusiyada konstitusiya layihəsi müzakirəyə çıxarılmışdı.

1860 – İtaliyada Qərbi Sisiliya üzərində nəzarət Giuseppe Garibaldi tərəfindən ələ keçirilmişdi.

1878 – Berlin Konqresi ərəfəsində Rusiya və Osmanlı arasında Qars ətrafında hərbi hazırlıq vardı.

1882 – İtaliya, Almaniya və Avstriya-Macarıstan Üçlü İttifaqı rəsmiləşdirdi.

1894 – Fransada Dreyfus işi ilə bağlı gərginlik artırdı.

1904 – Rusiya-Yaponiya müharibəsi fonunda Port-Artur ətrafında toqquşmalar davam edirdi.

1911 – İtaliya Liviyanı ələ keçirmək üçün Osmanlı ilə toqquşmalara hazırlaşırdı.

1915 – I Dünya Müharibəsi dövründə Qərb cəbhəsində Verdun yaxınlığında toqquşmalar intensivləşmişdi.

1919 – Versal müqaviləsi üzrə yekun razılaşmalar yaxınlaşmaqda idi.

1924 – SSRİ-də ilk dəfə olaraq müntəzəm daxili hava reysi istifadəyə verildi.

1931 – İspaniyada monarxiyanın süqutundan sonra respublika islahatları davam edirdi.

1931 – İspaniyada kral VII Alfonso taxtdan imtina etdi və İkinci İspaniya Respublikası elan olundu.

1932 – Almaniyada prezident seçkilərində Adolf Hitler ikinci turda məğlub oldu.

1933 – Almaniyada Nasist Partiyası hakimiyyətə gəldi, Hitler kansler təyin olundu.

1934 – Avstriyada faşist çevrilişi cəhdi oldu, kansler Dolfus öldürüldü.

1935 – İtaliya Efiopiyanı işğal etməyə başladı.

1936 – İspaniyada vətəndaş müharibəsi başladı.

1937 – Yaponiya Çin torpaqlarına genişmiqyaslı hücuma başladı.

1938 – Münhen sazişi ilə Sudet əraziləri Almaniyaya verildi.

1939 – Almaniya Polşaya hücum etdi, İkinci Dünya Müharibəsi başladı.

1940 – Fransa Almaniya tərəfindən işğal olundu.

1941 – Almaniya SSRİ-yə hücum etdi – Barbarossa əməliyyatı.

1942 – ABŞ və müttəfiqlər Yaponiyaya qarşı Sakit okean cəbhəsində döyüşə başladı.

1943 – Stalinqrad döyüşündə Sovet İttifaqı almanlara qarşı qələbə qazandı.

1944 – Müttəfiqlər Normandiyada İkinci Cəbhəni açdılar.

1945 – Almaniya təslim oldu, Avropada müharibə başa çatdı.

1946 – İtaliyada respublika elan edildi, monarxiya ləğv olundu.

1947 – Hindistan və Pakistan Böyük Britaniyadan müstəqillik qazandı.

1948 – İsrail dövləti elan edildi, ərəb-İsrail müharibəsi başladı.

1949 – NATO yarandı.

1950 – Koreya müharibəsi başladı.

1951 – Yaponiya ilə müharibə vəziyyəti rəsmi olaraq başa çatdı.

1952 – Misirdə Hərbi çevriliş oldu, kral Faruq devrildi.

1953 – SSRİ-də Stalinin ölümü baş verdi.

1954 – Cenevrə Konfransı ilə Vyetnam iki hissəyə bölündü.

1955 – Varşava Paktı yaradıldı.

1956 – Süveyş böhranı baş verdi.

1957 – SSRİ ilk süni peyk – “Sputnik 1”-i orbitə buraxdı.

1958 – Fransada Beşinci Respublika yaradıldı, Şarl de Qoll hakimiyyətə gəldi.

1959 – Fidel Kastro Kubada hakimiyyətə gəldi.

1960 – Nigeriya, Seneqal və digər afrika ölkələri müstəqillik qazandı.

1961 – SSRİ-nin “Vostok 1” kosmik gəmisi ilə Yuri Qaqarin kosmosa uçdu.

1962 – Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı tərəfindən ilk dəfə olaraq peyvəndlərlə bağlı qlobal hesabat hazırlanmışdı.

1963 – ABŞ prezidenti Con Kennedinin Berlində məşhur “Ich bin ein Berliner” çıxışı üçün hazırlıqlar gedirdi.

1964 – Nelson Mandela Cənubi Afrikada ömürlük həbs cəzasına məhkum edildi.

1965 – ABŞ Vyetnama əlavə qoşunlar göndərmək qərarı aldı.

1966 – Fransada Şarl de Qoll NATO-nun hərbi strukturlarından çıxış qərarını elan etdi.

1967 – Altıgünlük müharibəyə hazırlaşan İsrail və ərəb dövlətləri arasında gərginlik yüksəlirdi.

1968 – ABŞ-da Martin Lüter Kinqin öldürülməsi nəticəsində ölkə daxilində iğtişaşlar güclənmişdi.

1969 – İlk dəfə olaraq Concorde təyyarəsi sınaq uçuşu keçirdi.

1970 – Çili prezident seçkilərində Salvador Allende öndə idi.

1971 – ABŞ Senatı Vyetnam müharibəsi haqqında gizli “Pentagon sənədlərinin” yayılması ilə bağlı araşdırmaya başladı.

1972 – ABŞ və SSRİ arasında SALT I sazişi imzalanmaq üçün son razılaşma mərhələsində idi.

1973 – Avropa İqtisadi Birliyi Danimarka, İrlandiya və Böyük Britaniyanı qəbul etməyə hazırlaşırdı.

1974 – Hindistan ilk nüvə sınağını keçirdi.

1975 – Beynəlxalq Qadın İli çərçivəsində BMT-də xüsusi forum keçirildi.

1976 – SSRİ-də “KQB sənədləri” haqqında ilk beynəlxalq sızıntılar yayılmışdı.

1977 – Fransada prezident seçkiləri nəticəsində Valeri Jiskar Desten liderliyini qoruyurdu.

1978 – Argentinada Dünya Çempionatı keçirilirdi.

1979 – ABŞ-Çin arasında diplomatik münasibətlər rəsmiləşdirilmişdi.

1980 – Vyetnamda qaçqın axınına dair beynəlxalq yardım çağırışları artmışdı.

1981 – İsrail İraqın Osirak nüvə reaktorunu bombaladı.

1982 – Fölkland müharibəsi son mərhələyə yaxınlaşırdı.

1983 – ABŞ-da kosmik müdafiə təşəbbüsü (Star Wars) barədə yeni büdcə ayrılmışdı.

1984 – Hindistanda qandökmə ilə nəticələnən "Oltən Məbədi" əməliyyatı başladı.

1985 – Beynəlxalq terrorizmlə mübarizə çərçivəsində G7 sammitində xüsusi qərarlar qəbul edildi.

1986 – Çernobıl nüvə qəzasının təsirləri üzə çıxmağa başlamışdı.

1987 – ABŞ və SSRİ INF sazişi üzrə ilkin razılığa gəlmişdi.

1988 – İran-İraq müharibəsi sonlanmaq üzrə idi.

1989 – Tyananmen meydanı hadisələri Çində baş verdi.

1990 – Rusiya Federasiyası SSRİ tərkibindən çıxmağa dair ilk bəyannaməni qəbul etdi.

1991 – SSRİ-nin süqutundan öncə Baltik ölkələri müstəqilliklərini elan etdilər.

1992 – Azərbaycanda Milli Məclis ilk dəfə prezident seçkilərinin tarixini müəyyən etdi.

1993 – Rusiyada parlament böhranı yaşanırdı.

1994 – Çeçenistanda separatçı fəaliyyətlər artırdı.

1995 – Bosniya müharibəsi çərçivəsində Srebrenitsa böhranı dərinləşirdi.

1996 – İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahu ilk dəfə bu posta seçildi.

1997 – NATO Polşa, Macarıstan və Çexiyanın qəbuluna dair planı açıqladı.

1998 – Hindistan və Pakistan arasında Kəşmir sərhədində gərginlik artmışdı.

1999 – Kosova müharibəsi çərçivəsində NATO Serbiyaya qarşı hava əməliyyatlarını davam etdirirdi.

2000 – Putinin Rusiya prezidenti kimi ilk beynəlxalq səfərləri başlamışdı.

2001 – Cənubi Koreyada iqtisadi islahatlar proqramı təsdiqləndi.

2002 – ABŞ-da daxili təhlükəsizlik departamenti yaradılması üzrə hazırlıqlar gedirdi.

2003 – NATO Əfqanıstanda ilk sülhməramlı missiyasını genişləndirməyə başladı.

2004 – İraqda ABŞ-ın təyin etdiyi idarəçilikdən yerli hökumətə keçid planlaşdırılırdı.

2005 – İran prezident seçkiləri ərəfəsində Mahmoud Ahmadinejad ön plana çıxmağa başladı.

2006 – Monteneqro Serbiyadan ayrılaraq müstəqilliyini rəsmən elan etdi.

2007 – Apple ilk dəfə iPhone modelini bazara təqdim etməyə hazırlaşırdı.

2008 – Beynəlxalq bazarlarda neftin qiyməti rekord səviyyəyə çatdı.

2009 – İran prezident seçkilərindən sonra "Yaşıl hərəkat" kütləvi etirazlara səbəb oldu.

2010 – Qırğızıstanda etnik qarşıdurmaların kulminasiya nöqtəsi oldu.

2011 – Suriyada vətəndaş müharibəsinin ilk ciddi toqquşmaları baş verdi.

2012 – Avro 2012 futbol çempionatı Polşa və Ukraynada davam edirdi.

2013 – Braziliyada ictimai nəqliyyat qiymətlərinə qarşı geniş xalq etirazları başlandı.

2014 – İraqın Mosul şəhəri İŞİD tərəfindən ələ keçirildi.

2015 – Gürcüstanda Tbilisidə daşqınlar baş verərək heyvanat parkından aslanlar qaçdı.

2016 – ABŞ-da Orlando şəhərində silahlı hücum baş verdi.

2017 – Böyük Britaniyada London Qülləsi yanğını çoxsaylı insan itkisinə səbəb oldu.

2018 – ABŞ prezidenti Tramp və Şimali Koreya lideri Kim Çen In ilk zirvə görüşünü keçirdi.

2019 – Honq Konqda ekstradisiya qanun layihəsinə qarşı etirazlar başladı.

2020 – COVID-19 pandemiyası fonunda dünyada iqtisadi böhran dərinləşməkdə idi.

2021 – İsrail baş naziri Netanyahu vəzifəsini Naftali Bennetə təhvil verdi.

2022 – Ukrayna müharibəsi fonunda NATO genişlənmə planlarını sürətləndirdi.

2023 – Yaponiya və Cənubi Koreya ABŞ ilə üçtərəfli təhlükəsizlik sazişi imzalamağa yaxınlaşırdı.

2024 – Avropa Parlamenti seçkiləri ərəfəsində sağçı partiyalar əsas namizədlərini açıqladı