BAKI,AzerVoice
İsrailli siyasətçi və vəkil İtamar Ben-Qvir (ivritcə: אִיתָמָר בֶּן גְּבִיר [itaˈmaʁ benˈgviʁ] 6 may 1976-cı ildə doğulub. O, 2022-ci ildən (2025-ci ilin əvvəlində iki aylıq fasilə istisna olmaqla) İsrailin Milli Təhlükəsizlik Naziri vəzifəsində çalışır. Ben-Qvir Otzma Yehudit (“Yəhudi Gücü”) adlı israilli ifrat sağçı, kahanist və anti-ərəb partiyasının lideridir. Partiya 2022-ci il qanunverici seçkilərində 6 mandat qazanmış və İsrail tarixində ən sağçı hökumət hesab edilən koalisiyanın tərkibinə daxil olmuşdur.
Ben-Qvir hazırda İsrailin işğal etdiyi İordan çayının qərb sahilində məskunlaşıb. Onun “siyasi keçmişi kahanizmə – fələstinlilərin torpaqlarından qovulmasını müdafiə edən, zorakı və irqçi hərəkat”a bağlıdır.O, uzun illər anti-ərəb fəallığı ilə məşğul olmuş, nəticədə dəfələrlə ittiham olunmuş və ən azı səkkiz dəfə məhkum edilmişdir. Cinayətləri sırasında irqçiliyə təhrik, terror təşkilatını dəstəkləmə, eləcə də artıq qadağan olunmuş “Kaç” partiyasına aid təbliğat materiallarına sahiblik də var. Vəkil kimi isə o, İsraildə yəhudi ekstremist terrorizmdə ittiham olunan şəxsləri müdafiə etməsi ilə tanınır.
Ben-Qvirin adı tez-tez qalmaqallarla hallanır. O, müxtəlif səbəblərlə başlıqlara çıxıb: 1995-ci ildə Baş nazir İshaq Rabini televiziyada açıq hədələməsi (qısa müddət sonra Rabi sağçı ekstremist İqal Amir tərəfindən qətlə yetirildi); evində Barux Qoldşteynin – yəhudi terrorçusu və kütləvi qatilin – portretini saxlaması; 2019-cu ildə İsrail dövlətinə sadiq olmayan ərəb vətəndaşlarının qovulmasını tələb etməsi; 2021-ci ildə Şeyx Cərrah məhəlləsində yəhudi məskunlarla fələstinlilər arasında zorakı toqquşmaları qızışdırması; 2023 və 2024-cü illərdə Əl-Əqsa məscidinin yerləşdiyi Məscidül-Əqsa ərazisinə mübahisəli səfərlər etməsi və s.
2025-ci il 18 yanvarda məlum oldu ki, Ben-Qvir Qəzza müharibəsi üzrə üç mərhələli atəşkəs razılaşmasının qəbulundan sonra nazirlər kabinetindən istefa verməyi planlaşdırır. O, 19 yanvarda istefa verdi. İki ay sonra Qəzzaya hava zərbələrinin davam etməsi fonunda partiyası ilə birlikdə hökumətə qayıdacağı elan edildi.
Həyatı
İtamar Ben-Qvir Mevaseret Sion şəhərində iki oğuldan ən kiçiyi olaraq dünyaya gəlib. Onun atası Cadok Ben-Qvir Ərbildən gəlmə kürd-iraqlı yəhudi ailəsində Qüdsdə doğulmuşdu, yanacaqdoldurma şirkətində işləyir və yazı-pozu ilə də məşğul olurdu. Anası Şoşana Ben-Qvir isə İraqdan immiqrasiya etmiş kürd yəhudisidir. O, yeniyetmə ikən “İrqun” təşkilatında fəal idi, 14 yaşında britaniyalılar tərəfindən həbs olunmuşdu. Daha sonra evdar qadın kimi çalışıb.
Ailəsi dünyəvi və mülayim mövqeyə malik olsa da, İtamar Birinci İntifada dövründə radikallaşdı. Əvvəlcə ərəblərin İsraildən qovulmasını müdafiə edən “Moledet” partiyasının gənclər hərəkatına qoşuldu, sonra isə daha radikal Kaç və Kahane Chai partiyalarının gənclər hərəkatına qatıldı. Bu təşkilatlar İsrail hökuməti tərəfindən terrorçu elan edilərək qadağan olunmuşdu. O, Kaç hərəkatının gənclər koordinatoru oldu və 14 yaşında həbs olunduğunu iddia etdi.
18 yaşına çatanda İsrail Müdafiə Qüvvələrinə çağırışdan imtina edildi. Rəsmi səbəb – onun ifrat sağçı siyasi keçmişi idi.
Ben-Qvir uzun müddət kahanist hərəkatla əlaqəsini saxladı; Otzma Yehudit partiyası da ideoloji baxımdan Kaç-ın varisi hesab olunur. Amma Otzma Yehudit-i yaradarkən, Ben-Qvir iddia etdi ki, bu partiya nə Kaç, nə Kahane Chai, nə də onların qollarıdır.
Onun ifrat sağçı fəaliyyəti nəticəsində ona qarşı çoxsaylı ittihamlar irəli sürülüb. 2015-ci ilin noyabrında verdiyi müsahibədə iddia etdi ki, indiyə qədər 53 dəfə məhkəməyə verilib. Çox hallarda işlər məhkəmədə düşüb. Lakin 2007-ci ildə o, irqçiliyə təhrik və terror təşkilatını dəstəkləməyə görə məhkum edilmişdi.Ümumilikdə, ən azı səkkiz məhkumluğu var.
1990-cı illərdə Ben-Qvir Oslo Sazişinə qarşı etiraz aksiyalarında fəal idi. 1995-ci ildə isə ilk dəfə ictimaiyyətin diqqətini cəlb etdi: o, televiziyada çıxış edərək Baş nazir İshaq Rabinin avtomobilindən sökülmüş “Cadillac” emblemində “biz onun maşınına çatdıq, tezliklə ona da çatacağıq” demişdi. Bir neçə həftə sonra Rabi sağçı ekstremist İqal Amir tərəfindən qətlə yetirildi.
“Hüquq” kariyerası
Ben-Qvir özünə qarşı açılmış çoxsaylı ittiham işlərində bəzən özünü özü müdafiə edirdi. Bir neçə hakimin təklifi ilə o, hüquq təhsili almağa qərar verdi. Ben-Qvir hüquq təhsilini Ono Akademik Kollecində aldı.
Təhsilini başa vurduqdan sonra İsrail Vəkillər Kollegiyası onun cinayət keçmişinə görə vəkillik imtahanına buraxılmasını rədd etdi. Ben-Qvir bu qərarı siyasi motivli adlandırdı. Apellyasiyalar nəticəsində qərar ləğv olundu, lakin şərt qoyuldu ki, o, həmin vaxt barəsində açılmış üç cinayət işini həll etməlidir.
Nəticədə o, “qanunsuz toplantı keçirmək” və “dövlət qulluqçusunun işinə mane olmaq” ittihamları da daxil olmaqla bütün üç iş üzrə bəraət qazandı. Bundan sonra ona imtahan verməyə icazə verildi. O, yazılı və şifahi imtahanlardan uğurla keçdi və vəkillik fəaliyyətinə lisenziya aldı.
Vəkil kimi Ben-Qvir İsraildə ifrat sağçı yəhudi fəallarını — bəziləri “təpə gəncləri” (hilltop youth) adlanan radikal qrupları — müdafiə edib. O, dəfələrlə bildirib ki, bu işi ideoloji səbəblərlə görür.
“Haaretz” qəzeti Ben-Qviri yəhudi ekstremistləri üçün məhkəmə işlərində “müraciət ediləcək əsas şəxs” adlandırmışdı. Ben-Qvir həmçinin Lehava adlı ifrat sağçı israilli təşkilatı müdafiə edib. Bu təşkilat yəhudilərin qeyri-yəhudilərlə evliliyinə qarşı fəaliyyət göstərir və Qopşteyn tərəfindən yaradılıb Bundan başqa, o, Qüdsdəki Vəqf təşkilatına qarşı məhkəmə iddiaları da qaldırıb.
Siyasi kariyera
Ben-Qvir 18-ci Knessetdə Maykl Ben-Ari üçün parlament köməkçisi olub. 2013-cü il İsrail qanunverici seçkilərində o, “Otzma Leyisrael” siyahısında 5-ci yerdə idi, lakin partiya seçki baryerini aşa bilmədi.
23 iyul 2017-ci ildə o, Baş nazirin Qüdsdəki ofisinin qarşısında keçirilən etiraz aksiyasının təşkilatçılarından biri idi. Bu aksiyada onlarla insan iştirak etmişdi və tədbir Lehava ilə Otzma Yehudit tərəfindən keçirilmişdi. Ben-Qvir 2019-cu il seçkilərində Noam/Otzma Yehudit siyahısında iştirak etməyi planlaşdırırdı, lakin siyahıya dünyəvi namizəd əlavə olunması mübahisəsinə görə ittifaq dağıldı.
2021-ci il seçkilərində Ben-Qvir Otzma Yehudit, Noam və Dini Sionist Partiya birgə siyahısında 3-cü yeri tutdu. Bu ittifaq 6 mandat qazandı və Ben-Qvir Knessetə düşdü daxil oldu.
2022-ci ildə Otzma Yehudit və Dini Sionist Partiya yenidən birlikdə seçkilərə qatıldılar. Netanyahu onları birləşməyə təşviq etdi.Birlik 14 mandat qazandı.İsrail prezidenti Hersoq açıq mikrofon qalmaqalında “Bütün dünya Ben-Qvirin nazir olmasından narahatdır” dedi.
Ben-Qvir yeni yaradılmış Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinə rəhbər təyin olundu.
Nazir olaraq o, silah qaydalarını yumşaltmağa çalışdı,“İsrail Milli Qvardiyası”nın yaradılmasını tələb etdi, həmçinin 2024-cü ildə Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsini “antisemitizm”də ittiham etdi.
2025-ci ilin yanvarında atəşkəs planına etiraz olaraq istefa verdi, mart ayında isə partiyası ilə birlikdə hökumətə qayıtdı. 2025-ci ilin iyununda Böyük Britaniya, Kanada, Avstraliya, Yeni Zelandiya və Norveç onun aktivlərini dondurdu və ölkəyə girişini qadağan etdi. ABŞ və İsrail hökuməti qərarı tənqid etdi. Sonradan Sloveniya və Niderland da sanksiyalara qoşuldu.
Qalmaqallar
Ben-Qvirin adı çoxsaylı qalmaqallarla bağlıdır:
2015-ci ildə fələstinli körpənin öldürüldüyü Duma hücumu ilə bağlı təqsirləndirilənləri müdafiə etməsi
2019-cu ildə “İsrailə sadiq olmayan ərəb vətəndaşları qovulmalıdır” deməsi;
Evində Barux Qoldşteynin portretini saxlaması
2021-ci ildə Şeyx Cərrahda zorakı toqquşmalara qatılması
2021-ci ildə Ayman Odehlə əlbəyaxa olması
2021-ci ilin dekabrında tapança ilə mühafizəçiləri hədələməsi
2022-ci ildə Şeyx Cərrahda silahla “Biz buranın sahibləriyik” deməsi
Məbəd dağına mübahisəli səfərlər etməsi
Fələstin bayraqlarının qadağan edilməsini əmr etməsi
Avropa tədbirinin onun iştirakı səbəbindən ləğv olunması
2023-cü ildə “ərəblərin hərəkət azadlığı mənim uşaqlarımın yol hüququndan önəmli deyil” açıqlaması
2023-cü ildə xristianlara tüpürən yəhudiləri cinayətkar adlandırmaması
2023-cü ilin noyabrında “HƏMAS tərəfdarları da terrorçudur” deməsi
2024-cü ildə “Qəzzadakı fələstinlilərin miqrasiyasını təşviq etmək lazımdır” bəyanatı
Fələstin dövlətinin tanınmasına qarşı Əl-Əqsa məscidinə girməsi və “bu torpaq yalnız İsrailə məxsusdur” deməsi.
İsrailli sosioloq Eva İlluz onu **“yəhudi faşizmi”**nin təmsilçisi adlandırıb.
