BAKI, AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi, Səməd Əyyubov

BMT Təhlükəsizlik Şurasının İsrailin Qətərə hücumunu pisləyən bəyanatı uzun illərdən sonra ilk dəfə ABŞ-ın da beynəlxalq konsensusa qoşulması ilə mümkün olub. Bu dəfə Vaşinqton da İsrailin HƏMAS-a qarşı müharibəni aşaraq bütün beynəlxalq qanun və normaları pozan addımlarına qarşı çıxış edib.

Şuranın qəbul etdiyi bəyanatda İsrailin adı açıq şəkildə qeyd olunmasa da, “əsas vasitəçi ölkənin ərazisi olan Dohaya edilən son hava hücumları pislənir” ifadəsi diqqət çəkib. Bu, nəinki Donald Tramp dövründə, hətta onun sələfi Co Baydenin hakimiyyəti illərində də ilk dəfə BMT TŞ-nin İsraili hədəf alan pisləmə bəyanatı idi.

Xatırladaq ki, ABŞ indiyədək 50-dən çox dəfə veto hüququndan istifadə edərək İsrailə qarşı sərt addımların qarşısını almışdı. Sonuncu belə hadisə 2016-cı ilin dekabrında, Barak Obamanın prezidentliyinin son günlərində qəbul edilən 2334 saylı qətnamə olmuşdu. Həmin sənəddə İsrailin işğal olunmuş Fələstin ərazilərində məskunlaşma siyasəti qətiyyətlə pislənmişdi.

Paris və Londonun təşəbbüsü

Fransa və Britaniyanın hazırladığı bəyanat İsrailə beynəlxalq hüquqa, dövlətlərin suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə hörmət etməsi barədə açıq xəbərdarlıq idi. Şura üzvləri Qətərə dəstək nümayiş etdirərək onun suverenliyinə sadiq olduqlarını, BMT Nizamnaməsinin prinsiplərinə bağlılıqlarını vurğuladılar.

Bəyanatda həmçinin qeyd olundu ki, Qətərin Misir və ABŞ-la birlikdə həyata keçirdiyi vasitəçilik səyləri bölgədə sülh üçün həyati əhəmiyyət daşıyır. Əsas prioritet isə girovların azad edilməsi, müharibənin dayandırılması və Qəzzadakı humanitar iztirabların aradan qaldırılmasıdır.

Trampın mövqeyi

Donald Tramp “Truth Social” platformasında yazaraq Qətərə edilən hücumun nə İsrailin, nə də Amerikanın maraqlarına xidmət etmədiyini bildirib. ABŞ-ın BMT-dəki nümayəndəsi Doroti Şe də bu mövqeyi bəyanat zamanı təkrar edib, eyni zamanda “HƏMAS-ı məhv etməyin nəcib məqsəd olduğunu” əlavə edib.

Qətər və ərəb ölkələrinin sərt reaksiyası

Qətər Baş naziri və xarici işlər naziri Məhəmməd bin Əbdürrəhman Al Tani Təhlükəsizlik Şurasında çıxış edərək İsraili vasitəçilik səylərini sabotaj etməkdə ittiham edib: “Dohaya hücum İsrailin sülhü əngəlləmək və fələstinlilərin iztirablarını uzatmaq niyyətini açıq şəkildə göstərir.”

İordaniya xarici işlər naziri Əymən əs-Səfədi də İsrailin suveren dövlətlərin hüquqlarını pozduğunu bildirərək, hazırkı şəraitdə sülh üçün İsraildə real tərəfdaş görmədiklərini açıqlayıb.

BMT və digər beynəlxalq aktorların mövqeyi

BMT rəsmisi Rozmari Di Karlo hücumu dünyanı şoka salan hadisə adlandıraraq, bunun Qəzza müharibəsində yeni və təhlükəli mərhələ açacağı barədə xəbərdarlıq edib. BƏƏ-nin müşaviri Ənvər Qarqaş isə hücumu məsuliyyətsiz eskalasiya adlandırıb və bölgədə onsuz da gərgin vəziyyəti daha da alovlandırdığını deyib.

Pakistan nümayəndəsi Asim İftixar Əhməd İsrailin əsas məqsədinin sülh imkanlarını məhv etmək olduğunu vurğulayıb. Əlcəzair nümayəndəsi Ammar bin Cami isə Şuranın bəyanatını zəif adlandıraraq “sükut xaosu daha da dərinləşdirir”, - deyə bildirib.

Mübahisəli mövqelər

Cənubi Koreya nümayəndəsi bu hücumu düşmənçilik addımı kimi qiymətləndirib. Lakin İsrailin BMT-dəki daimi nümayəndəsi Dani Danon hücumu əksinə, “terrorçulara heç yerdə sığınacaq verilməyəcəyi mesajı” kimi təqdim edib: “İsrail terror liderlərinə qarşı dünyanın istənilən yerində fəaliyyət göstərəcək.”