BAKI,AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi
Hindistanla Pakistan arasında 1965-ci ilin avqust-sentyabr aylarında baş verən silahlı münaqişə iki ölkə arasında Kəşmir bölgəsi uğrunda baş vermiş ikinci müharibə kimi tarixə düşüb.
Qeyd edək ki, Britaniya Hindistanının 1947-ci ildə parçalanmasından sonra Kəşmir Hindistana birləşdirilmişdi. Bölgənin əhalisinin əksəriyyətini müsəlmanlar təşkil edir, Pakistan da bu əraziyə iddia edir. Kəşmir hazırda Hindistan, Pakistan və Çin arasında bölünüb. Çin bölgənin şərq hissəsini nəzarətdə saxlayır.
Rəsmi müharibə başlamazdan əvvəl – 1965-ci ilin yanvar-iyun aylarında Hindistanın Qucarat əyalətində, Rann of Kaççh duz bataqlıqlarında iki ölkə arasında gərgin toqquşmalar baş verib. Avqust ayında Pakistan ordusu Cammu və Kəşmir əyalətinə sızaraq Hindistan idarəçiliyinə qarşı üsyan törətməyə çalışıb. Hindistan bu cəhdə sərt cavab verərək sərhəd bölgələrində hərbi əməliyyatlara başlayıb.
Müharibə zamanı İkinci Dünya Müharibəsindən bəri ən böyük tank döyüşləri baş verib. Tərəflər minlərlə canlı qüvvə itirərkən, nəticə dəyişməz qalıb: hər iki tərəf özünü qalib elan etsə də, münaqişə əsasən nəticəsiz başa çatıb.
Müharibənin əsas səbəbi 1947-ci ildə Kəşmirin Hindistana birləşdirilməsi olub. Pakistan bu qərara qarşı çıxmış, bölgədəki müsəlman əhalinin istəklərinə uyğun olaraq Kəşmirin özünə birləşdirilməsini hədəfləyib. Hələ 1948-ci ildə ilk Hindistan-Pakistan müharibəsində BMT-nin vasitəçiliyi ilə əldə olunan atəşkəs bölgəni iki yerə bölüb. Lakin məsələ uzun illər həll olunmadan qalıb.
1965-ci ildə Pakistan ordusu “Qibralatar əməliyyatı” çərçivəsində Hindistanın nəzarətində olan Kəşmirə sızaraq yerli müsəlman əhali arasında üsyan qaldırmaq istəsə də, bu plan uğursuzluqla nəticələnib. Ardınca prezident Əyyub Xan “Grand Slam” əməliyyatı ilə bölgədə genişmiqyaslı hücumlara göstəriş verib. Hindistan ordusu isə qarşıhücumlara keçərək, Pakistanın Pəncab və Racastan bölgələrində əhəmiyyətli irəliləyişlər əldə edib.
Müharibə həmçinin havada və dənizdə də toqquşmalarla müşahidə olunub. BMT Təhlükəsizlik Şurasının 211 saylı qətnaməsindən sonra tərəflər 22 sentyabrda atəşkəsə razılaşıblar.
Hindistan bəzi ərazi qazancları əldə etsə də, münaqişə hərbi və siyasi baxımdan nəticəsiz qalıb. Pakistan Kəşmirin Hindistandan ayrılmasına nail ola bilməyib, lakin məsələni beynəlxalq diqqətə çıxarmağa nail olub. ABŞ Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi hələ 1965-ci ildə bu qarşıdurmanın sona çatmadığını, gələcəkdə yenidən alovlana biləcəyini bildirib.