BAKI,AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi
İlk dəfə olaraq, Vladimir Putinin hakimiyyətə gəlməsindən 25 il sonra, Kremlin Suriyanın keçmiş prezidenti Bəşşar Əsədə sığınacaq verməsi Moskvanın yeni siyasi vəziyyətə uyğunlaşmaq cəhdinin simvoluna çevrildi. Bu, keçmiş Sovet İttifaqı ölkələrindən olmayan ilk liderə belə bir statusun verilməsi idi.
Rusiyanın daha əvvəl Orta Asiya və Cənubi Qafqazda çevriliş nəticəsində devrilən liderlərə sığınacaq verməsi, onun regiondakı maraqlarına təsir etmirdi. Lakin 2014-cü ildə Ukrayna prezidenti Viktor Yanukoviçin devrilməsini Moskva "qanuni hökumətə qarşı çevriliş" kimi dəyərləndirdi və bu fürsətdən istifadə edərək Krımı sürətli bir əməliyyatla ilhaq etdi. Daha sonra isə Donetsk və Luqanskda separatçı rejimləri dəstəklədi.
Ancaq Əsədin Moskvaya qaçması Rusiyanın Suriya münaqişəsindəki rolunun yeni bir mərhələyə daxil olduğunu göstərir. Bu, Moskvanı Yaxın Şərq və Afrikada maraqlarını qorumaq və beynəlxalq səviyyədə etibarlı müttəfiq imicini saxlamaq üçün çətin seçimlər qarşısında qoyur.
Rusiya, Sovet dövründən sonra bir çox siyasətçi və devrilmiş liderlərə sığınacaq verib. Bəziləri geri dönərək hakimiyyəti yenidən ələ alıb, digərləri isə Moskvanın himayəsində yaşamlarını davam etdiriblər.
2005-ci ildə Qırğızıstanın ilk prezidenti Əsgər Akayev "Lalə inqilabı" nəticəsində devrildikdən sonra ailəsi ilə birlikdə Moskvaya qaçdı və burada siyasi fəaliyyətini dayandıraraq akademik sahəyə yönəldi.
İkinci devrilmiş Qırğız lideri Kurmanbek Bakıyev də 2010-cu ildə Moskvaya qaçdı, lakin daha sonra Belarusda sığınacaq tapdı.
Gürcüstanın keçmiş prezidenti Eduard Şevardnadze isə 2003-cü il “Gül inqilabından” sonra Moskvaya getmək təklifini rədd edərək, həyatının sonuna qədər Tbilisidə qaldı.
Rusiyanın Cənubi Qafqaz siyasətində istifadə etdiyi əsas fiqurlardan biri isə Gürcüstanın keçmiş təhlükəsizlik naziri İqor Giorqadzedir. 1995-ci ildə Eduard Şevardnadzenin sui-qəsd cəhdindən sonra o, Moskvaya qaçdı və burada Kremlin siyasətinə uyğun fəaliyyət göstərdi.
Əsədin devrilməsi və Rusiyanın çətin seçimi
Suriyada Əsəd rejiminin devrilməsi Rusiya üçün ciddi problemlər yaratdı. Moskva artıq Suriya ilə münasibətlərini yenidən qurmaq və regiondakı təsirini qorumaq üçün yeni strategiyalar hazırlamalıdır.
Əsədin Moskvaya sığınması onun yeni Suriya hökumətinə qarşı fəaliyyət göstərməsi üçün bir platforma kimi istifadə olunmasına imkan verməyəcək. Rusiya Əsədə Qəzzafi, Səddam Hüseyn və ya Çauşeskunun taleyini yaşamaması üçün sığınacaq verib, lakin onun gələcəkdə hansı statusda olacağı hələ də sual altındadır.
Rusiyanın yeni Suriya rəhbərliyi ilə münasibətlərini normallaşdırması üçün Əsədi təhvil verməsi, ya da üçüncü bir ölkəyə qaçmasına şərait yaratması mümkündür. Çünki Avropa İttifaqı və Qərb Suriyanın yenidən qurulmasına yalnız Rusiyanın hərbi varlığının tamamilə bitməsi şərti ilə dəstək verə bilər.