BAKI,AzerVoice
1935-ci il noyabrın 1-də postkolonial tədqiqatların banisi, tanınmış fələstinli-amerikalı ictimai intellektual Edvard Səid dünyaya gəlib.
Səid Qüdsdə, o vaxt Britaniya Mandatı altında olan Fələstində, varlı xristian ərəb ailəsində doğulub. O, uşaqlıq illərini Qüdsvə Qahirədə keçirdikdən sonra yeniyetməlik dövründə təhsil almaq üçün ABŞ-a köçüb. Prinston və Harvard universitetlərini bitirdikdən sonra 1970-ci ildə Kolumbiya Universitetində ingilis dili və müqayisəli ədəbiyyat üzrə professor olub. Karyerası boyunca bir sıra təsirli akademik əsərlər yayımlayıb və fələstinlilərin siyasi hüquqlarının qatı müdafiəçisi kimi tanınıb.
1978-ci ildə Səid ona dünya şöhrəti gətirən “Şərqşünaslıq” (Orientalism) adlı kitabını nəşr etdirdi. Bu əsərdə o, Qərb intellektual mədəniyyətində “ərəb-islam xalqlarına qarşı incə, lakin davamlı avrosentrik qərəz”i tənqid edir. Səidə görə, Qərbin Yaxın Şərq və Asiya haqqında diskursu dərin köklənmiş stereotiplərə əsaslanır və bu qərəzli təsvir Qərbin Şərq üzərində siyasi və zorakı hegemonluğunu mümkün edir. Onun fikrincə, Qərbin “Şərq haqqında biliyi” əslində hakimiyyət iddiasının bir formasıdır.
Səidin fikirləri mübahisələr yaratsa da, son dərəcə təsirli oldu. “Şərqşünaslıq” əsərində o, Mishel Fuko və digər müasir fransız filosoflarının ideyalarına müraciət edən ilk amerikalı intellektuallardan biri idi. Bu kitab həmçinin postkolonial tədqiqatlar sahəsinin formalaşmasında əsas rol oynadı. Postkolonial tədqiqatlar bu gün də fəal bir fəndirlərarası sahə olaraq tarix, ədəbiyyatşünaslıq, antropologiya, politologiya və digər elmləri özündə birləşdirir.
Səid eyni zamanda fələstinlilərin hüquqlarının müdafiəsində də fəal idi. O, bu mövzuda çoxsaylı əsərlər nəşr edib, o cümlədən 1979-cu ildə “Fələstin məsələsi”. 1977-1991-ci illərdə Fələstin Milli Şurasının üzvü olub və karyerasının böyük hissəsində İsrail-Fələstin münaqişəsinin iki dövlətli həllini dəstəkləyib. Lakin ömrünün sonlarına doğru, 1993-cü il Oslo Sazişinin nəticələrindən məyus olaraq, o, yeganə çıxış yolunun vahid, demokratik, ikimillətli dövlət olduğunu irəli sürüb.
Edvard Səid 2003-cü ildə Nyu-Yorkda dünyasını dəyişib.