BAKI,AzerVoice
Atlantik okeanını üzərək səfərə çıxan italyan dənizçi və səyyah Xristofor Kolumb 1492-ci il oktyabrın 12-də Bahama adalarından birini görərək oraya çatdı. O, bununla Asiyanın şərq sahillərinə - Hindistana və ədviyyat adalarına gəldiyini düşündü. Həmin gün ekspedisiya sahilə çıxaraq adanı onun səfərinə dəstək verən İspaniya kraliçası İzabella və kral Ferdinand adından İspaniya torpağı elan etdi.
Kolumb 1451-ci ildə İtaliyanın Genuya şəhərində doğulmuşdu. Onun gənclik illəri barədə az məlumat var, lakin o, əvvəlcə dənizçi, sonra isə dəniz ticarətçisi kimi fəaliyyət göstərib. Asiyaya qərb istiqamətindən dəniz yolu tapmaq ideyası ilə uzun müddət məşğul olub. O dövrdə Avropalılar Asiyaya birbaşa dəniz yolu tanımırdılar - Misir və Qırmızı dəniz üzərindən keçən marşrutlar Osmanlı İmperiyasının nəzarətində idi və Avropaya bağlı deyildi.
Əksəriyyətin düşündüyünün əksinə olaraq, Kolumbun dövründə təhsilli avropalılar dünyanın kürə şəklində olduğunu bilirdilər. Lakin Kolumb və həmkarları Yer kürəsinin ölçüsünü xeyli kiçik hesab edirdilər. Onlar düşünürdülər ki, Asiya bugünkü Şimali Amerikanın yerləşdiyi yerdədir və Sakit okeanın varlığından xəbərsiz idilər.
Kolumb əvvəlcə planını Portuqaliya kralı II Jana təqdim etmiş, lakin dəstək görməmişdi. Daha sonra o, İspaniyaya müraciət etdi və bir neçə dəfə rədd cavabı aldı. Ancaq 1492-ci ilin yanvarında İspaniyanın müsəlmanların Qranada krallığını fəth etməsindən sonra kraliça İzabella və kral Ferdinand qələbə ruhu ilə Kolumbun ekspedisiyasını maliyyələşdirməyə razılıq verdilər.
Kolumb 1492-ci il avqustun 3-də İspaniyanın Palos limanından üç gəmi ilə yola çıxdı: Santa Mariya, Pinta və Nina. Təxminən iki ay sonra, oktyabrın 12-də, onlar Bahama adalarına çatdılar (ehtimal ki, indiki Vatlinq adası). Daha sonra Kolumb Kubanı materik Çin, Hispaniola adasını isə Yaponya hesab etdi və orada 39 nəfərlik kiçik bir koloniya yaratdı.
O, 1493-cü ilin martında İspaniyaya qızıl, ədviyyat və “hindular” adlandırdığı əsirlər ilə qayıtdı və kral sarayında böyük hörmətlə qarşılandı. Kolumb bu səyahətlə 10-cu əsrdə Qrenlandiya və Nyufaundlenddə məskunlaşan vikinqlərdən sonra Amerikaya ayaq basan ilk avropalı oldu.
Kolumb ömrü boyu dörd dəfə “Yeni Dünya”ya səyahət etdi. O, Karib adalarını, Meksika körfəzini, Mərkəzi və Cənubi Amerikanın sahilboyu ərazilərini araşdırdı, lakin əsas məqsədinə - Asiyaya qərb dəniz yolu tapmaq arzusuna çatmadı. O, 1506-cı ildə İspaniyada vəfat etdi və tapdığı qitənin əsl miqyasını heç vaxt anlamadı. Onun səyahətləri Avropaya yeni bir dünya açdı – bu dünya sonrakı əsrdə İspaniyanı dünyanın ən güclü və ən varlı ölkəsinə çevirdi, amma eyni zamanda qitədə yüz minlərlə yerli əhalinin qətli, qul ticarəti və müstəmləkəçilik dövrünün başlanğıcı oldu.
1937-ci ildən etibarən ABŞ-da Kolumb Günü federal bayram kimi qeyd olunur. Lakin 1991-ci ildən bəri bir çox ştat və şəhərlər bu günü “Yerliyələrin Günü” (Indigenous Peoples’ Day) ilə əvəz ediblər. Yeni bayram Amerikanın yerli xalqlarının tarixi və mədəniyyətinə hörmət məqsədi daşıyır və Kolumb Gününün “kəşf” anlayışının - artıq insanların yaşadığı torpaqların “tapılması” kimi təqdim edilməsinə etiraz əlamətidir.