BAKI,AzerVoice
476-cı ilin sentyabrın 4-də gənc imperator Romul Avqustul Alman mənşəli general Odoaker tərəfindən zorla taxtdan endirildi. Avqustul cəmi 10 ay hakimiyyətdə olmuşdu və dağılmaqda olan Qərbi Roma imperiyasının ardıcıl “kukla” imperatorlarının sonuncusu idi.
Romul Avqustulun süqutu Roma imperiyasının bütövlükdə süqutunun simvolu hesab olunur. Çünki imperiya german tayfaları və digər “barbar” orduları tərəfindən parça-parça edilirdi.
Romul Avqustul necə hakimiyyətə gəldi?
Romul Avqustul 14 yaşında ikən onun atası, güc hərisliyi ilə tanınan hərbi sərkərdə Orest taxtı ələ keçirərək oğlunu Roma imperatoru elan etdi. Orest əvvəlcə öz hökmdarı imperator Yuli Neposa qarşı üsyan qaldırmışdı. Döyüşmək əvəzinə Nepos 475-ci ildə qaçaraq Ravenna şəhərindəki (Qərbi Roma paytaxtı) imperatorluq taxtını boş qoydu.
Orest özü taxta çıxmaq əvəzinə oğlunu formal olaraq imperator elan etdi və bütün hakimiyyəti əlində saxladı. Onun əsl adı Romul Avqust idi, lakin o, daim “Avqustul” – yəni “kiçik Avqust” adlandırılırdı. Onun qısa hakimiyyətini sübut edən yeganə dəlillər üzərində adı və surəti həkk olunmuş qızıl sikkələrdir.
Beşinci əsrdə Roma imperiyasının vəziyyəti necə idi?
Böyük Roma imperiyası artıq Romul Avqustul hakimiyyətə gəlməzdən əvvəl sürətlə zəifləyirdi. Təxminən bir əsr əvvəl imperiya Qərb və Şərq Roma imperiyaları olaraq iki yerə parçalanmışdı. Daha sonra Şərqi Roma imperiyası Bizans imperiyasına çevrildi, Qərbi Roma isə german tayfalarının – vandal və vizigotların – hücumlarının qurbanına çevrildi.
V əsrin sonlarına yaxın Qərbi Roma imperiyası yalnız İtaliya ilə məhdudlaşmışdı. Çünki Qalya (indiki Fransa) və İspaniya əraziləri artıq german hökmdarlarının əlinə keçmişdi.
Daxildə də vəziyyət sabit deyildi. Roma ordusunun böyük hissəsi “foederati” adlanan muzdlu barbar dəstələrindən ibarət idi. Qızıl və torpaq tələb edən bu dəstələr istədiklərini əldə etmədikdə üsyan edirdilər.
Niyə Romul Avqustul “son Roma imperatoru” hesab olunur?
Foederatilər Odoaker adlı german əsilli generalın ətrafında birləşdilər. 476-cı ildə Odoaker və qoşunu Ravennaya yürüş edərək Oresti asanlıqla məğlub etdi. Orest və qardaşı edam edildi.
Romul Avqustulun isə həyatı bağışlandı və o, Neapol yaxınlığındakı bir qalaya sürgün edildi. Odoaker taxta çıxmaq əvəzinə imperatorluq rəmzlərini – bənövşəyi libasları və digər hakimiyyət nişanlarını – Şərqi Roma imperatoruna göndərdi. Bununla da mesaj açıq idi: Qərbi Roma imperiyası artıq mövcud deyil.
Texniki baxımdan Romul Avqustul sadəcə “taxtı qəsb edən” şəxs sayılırdı. Çünki imperator Nepos heç vaxt rəsmi olaraq titldən imtina etməmiş və sürgündə olsa da, hakimiyyətini davam etdirmişdi. Bu səbəbdən bəzi tarixçilər hesab edirlər ki, əslində son Roma imperatoru 480-ci ildə qətlə yetirilən Nepos olmuşdur – yəni Romul Avqustul taxtdan endirildikdən dörd il sonra.
