BAKI, AzerVoice, Orxan Qədirzadə
İsrail Somaliland regionunu müstəqil dövlət kimi tanıdığını açıqlayıb. Bununla da İsrail Somalilandı rəsmi şəkildə tanıyan ilk dövlət olub. Qərar bölgədə siyasi və diplomatik müzakirələrə səbəb olub, Türkiyə tərəfindən isə bu addıma etiraz ifadə edilib.
AzerVoice xəbər verir ki, İsrail Baş nazirinin Mətbuat Ofisinin yaydığı yazılı açıqlamada bildirilir ki, tanıma qərarı İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahu, xarici işlər naziri Gideon Saar və Somalilandın rəhbəri Məhəmməd Abdullahi arasında imzalanan sənəd əsasında rəsmiləşdirilib. Açıqlamada tərəflərin tanıma sənədini imzaladıqları videobağlantıya dair görüntülərin də paylaşıldığı qeyd olunub.
Benyamin Netanyahu qərardan məmnunluğunu ifadə edərək, Məhəmməd Abdullahi İsrailə rəsmi səfərə dəvət edib. Eyni zamanda Somalilandın İsrail ilə münasibətlərin normallaşdırılmasını nəzərdə tutan “İbrahim razılaşmaları”na qoşulmaq niyyətinin ABŞ Prezidenti Donald Trampa çatdırılacağını bildirib.
İsrailin bu addımı Somalilandın beynəlxalq səviyyədə ilk dəfə rəsmi şəkildə tanınması kimi qiymətləndirilir.
Qərardan sonra Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi rəsmi mövqeyini açıqlayıb. Nazirliyin sözçüsü Öncü Keçeli İsrailin Somalilandla bağlı qərarını beynəlxalq hüquqa zidd addım kimi qiymətləndirib. Bildirilib ki, bu qərar İsrail hökumətinin regional və qlobal miqyasda sabitliyi pozan siyasətinin növbəti nümunəsidir və Somali Federativ Respublikasının daxili işlərinə açıq müdaxilə xarakteri daşıyır.
Açıqlamada vurğulanıb ki, Somalilandın statusu ilə bağlı qərarlar yalnız Somali xalqının iradəsini əks etdirən legitim proseslər çərçivəsində qəbul edilməlidir. Türkiyənin Somali xalqının yanında olduğu və ölkənin ərazi bütövlüyünü qətiyyətlə dəstəklədiyi qeyd edilib.
Prezident Administrasiyasının Kommunikasiya İdarəsinin rəhbəri Burhanəddin Duran da məsələ ilə bağlı açıqlama verərək, İsrailin Somalilandı tanımasının beynəlxalq hüququn açıq şəkildə pozulması olduğunu bildirib. Onun sözlərinə görə, bu addım Afrika Buynuzunda mövcud olan həssas balansı daha da zəiflədə və təhlükəsizlik risklərini artıra bilər.
Somaliland 1991-ci ildə Somalidən birtərəfli qaydada ayrıldığını elan etsə də, indiyədək beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən müstəqil dövlət kimi tanınmayıb. Somali hökuməti isə Somalilandı ölkənin ayrılmaz hissəsi hesab edir və regionla bağlı beynəlxalq razılaşmaların yalnız paytaxt Moqadişo tərəfindən bağlana biləcəyini bildirir.
2024-cü il yanvarın 1-də Somaliland və Efiopiya arasında imzalanmış anlaşma memorandumu bölgədə gərginliyi artırmışdı. Efiopiyanın Somaliland vasitəsilə dənizə çıxış əldə etmək planları Somali tərəfindən sərt şəkildə qarşılanmış və diplomatik böhran yaranmışdı.
Gərginliyin azaldılması məqsədilə aparılan beynəlxalq təşəbbüslər nəticəsiz qalsa da, Türkiyənin vasitəçiliyi ilə tərəflər Ankara prosesi çərçivəsində dialoqa cəlb edilib. 11 dekabr tarixində Ankarada keçirilən görüşlərdə Somali ərazi bütövlüyünün tanınması və Efiopiyanın dənizə çıxış məsələsinin qarşılıqlı fayda prinsipi əsasında həlli barədə razılıq əldə olunub.