BAKI, AzerVoice
19 May tarixi dünya tarixində bir sıra önəmli hadisələrlə yadda qalıb. Aşağıda bu gün baş vermiş əsas hadisələrin xronoloji xülasəsini təqdim edirik:
1536 – İngiltərə kralı VIII Henri'nin ikinci həyat yoldaşı Anne Boleyn, xəyanət və digər ittihamlarla edam edildi.
1910 – Halley kometası Yerə yaxınlaşdı.
1919 – Mustafa Kamal Paşa 9-cu Ordunun müfəttişi olaraq Samsundan Anadoluya ayaq basaraq Qurtuluş Savaşına başladı.
1920 – ABŞ-ın Qərbi Virciniya ştatında Matewan qətliamı baş verdi; kömür mədənçiləri ilə xüsusi təhlükəsizlik qüvvələri arasında silahlı qarşıdurma nəticəsində 10 nəfər öldü.
1921 – ABŞ-da Fövqəladə Kvota Aktı qəbul edildi; bu qanunla immiqrasiya milli kvotalarla məhdudlaşdırıldı.
1934 – Bolqarıstanda faşistlər çevriliş yolu ilə hakimiyyəti ələ keçirdilər.
1943 – İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Britaniya Baş naziri Uinston Çörçill və ABŞ Prezidenti Franklin D. Ruzvelt, Fransaya D-Day hücumunun ilkin tarixini 1 may 1944 olaraq müəyyən etdilər.
1962 – Marilyn Monroe, Nyu-Yorkdakı Madison Square Garden-də Prezident John F. Kennedy üçün məşhur "Happy Birthday" mahnısını ifa etdi.
1963 – Martin Lüter Kinqin "Birmingham Həbsxanasından Məktub" adlı açıq məktubu yayımlandı; bu məktub vətəndaş hüquqları hərəkatının əsas sənədlərindən biri hesab olunur.
1967 – Sovet İttifaqı, ABŞ və Böyük Britaniya ilə birlikdə nüvə silahlarının kosmosa yerləşdirilməsini qadağan edən beynəlxalq müqaviləni ratifikasiya etdi.
1968 – Türkiyə İşçi Partiyasının Kayseri toplantısına hücum edilib; Spikerlər xəsarət alıb, bayraqlar və vimponlar cırılıb.
1971 – Sovet İttifaqı, Mars 2 kosmik gəmisini buraxdı. Bu, Marsa çatmaq üçün göndərilən ilk insan tərəfindən hazırlanmış obyekt idi.
1975 – Hindistanda, toy iştirakçılarını daşıyan bir yük maşını qatarla toqquşdu və nəticədə 66 nəfər həyatını itirdi.
1975 – ABŞ Senatı Türkiyəyə qarşı silah embarqosunu ləğv etmək qərarına gəlib.
1980 – Cənubi Koreyada Kvanju şəhərində demokratiya tələbilə keçirilən etirazlar ordunun müdaxiləsi ilə qarşılandı. Kvanju qırğını kimi tanınan hadisələrdə yüzlərlə insan həyatını itirdi.
1981 – Roma Papası II İohann Pavel Ankaralı Mehmet Ali Ağca tərəfindən sui-qəsd cəhdi ilə yaralandı.
1983 – İsrailin Livandan çıxması ilə bağlı ilk razılaşmalar əldə olundu.
1985 – Varsava paktı 30 illiyini qeyd etdi. Sovet İttifaqı və müttəfiqləri sosialist birliyini gücləndirdiklərini bəyan etdilər.
1988 – İran-İraq müharibəsi son həddə çatdı. ABŞ tərəfindən İran hava hücumuna məruz qaldı.
1990 – Rumıniyada ilk azad prezident seçkiləri keçirildi. Bu, Çauşeskunun devrilməsindən sonra ölkədə demokratik sistemə keçid üçün mühüm addım idi.
1994 – Cənubi Afrikada Nelson Mandela prezident kimi ilk xarici səfərinə getdi. Bu səfər dövlətin post-apartheid dövründə beynəlxalq səviyyədə qəbul edilməsinin simvolu idi.
1995 – Fransada prezident seçkilərinin ikinci turunda Jak Şirak qalib gəldi və Fransa prezidenti oldu.
1997 – İranda prezident seçkilərində islahatçı namizəd Məhəmməd Xatəmi qalib gəldi və ölkədə nisbətən daha liberal dövr başladı.
1998 – Hindistan və Pakistan ard-arda nüvə sınaqları keçirdilər. Regionda hərbi gərginlik artdı, beynəlxalq aləmdə ciddi narahatlıq yarandı.
2000 – Ficidə silahlı qrup parlament binasına basqın edərək baş nazir Mahendra Çaudri və 7 naziri girov götürərək çevriliş edib.
2003 – Şair Orhan Pamuk “Mənim adım Qırmızı” romanına görə IMPAC Dublin Ədəbi Mükafatını qazanıb.
2004 – ABŞ işğalçı qüvvələri İraqın qərbində yerləşən Ramadi şəhərində bir evə bombalı hücum edərək 45 nəfəri öldürüb.
2006 – İndoneziyada Yava adasında vulkan aktivliyi nəticəsində minlərlə insan evakuasiya olundu. Regionda böyük humanitar narahatlıq yarandı.
2008 – Çinin Siçuan əyalətində 12 mayda baş verən zəlzələnin ardından 19 may ölkədə milli matəm günü elan edildi. Bütün əyləncəli fəaliyyətlər ləğv olundu və televiziya kanalları yayımı kəsdi.
2011 – Türkiyənin Kütahya vilayətinin Simav rayonunda 5,9 bal gücündə zəlzələ olub. 3 nəfər ölüb, 120 nəfər yaralanıb.
2012 – Yunanıstanda iqtisadi böhran dərinləşdi. Yeni koalisiya hökuməti qurmaq üçün partiyalar arasında çətin danışıqlar gedirdi. Bu günlərdə küçələrdə kütləvi etirazlar müşahidə olunurdu.
2014 – Misirdə prezidentliyə namizəd Abdel Fəttah Sisi seçki kampaniyasını rəsmi olaraq başlatdı. O, əvvəlki hərbi çevrilişin əsas fiquru idi.
2015 – İraqın Ramadi şəhəri İŞİD tərəfindən işğal olundu. ABŞ və müttəfiqləri havadan dəstək versə də, şəhər üzərində nəzarət radikal qruplaşmanın əlinə keçdi.
2016 – Misirin EgyptAir təyyarəsi Paris-Kahire reysi zamanı Aralıq dənizində yoxa çıxdı. Sonradan məlum oldu ki, təyyarə qəza nəticəsində dənizə düşmüşdü – 66 nəfər həyatını itirdi.
2017 – ABŞ-da prezident Donald Trump-ın “Rusiya ilə əlaqələr” məsələsinə dair araşdırmalar başladılmışdı. 19 may 2017-də bu məsələnin araşdırılması üçün xüsusi prokuror Robert Mueller təyin olundu.
2018 – Kubada Boeing 737 tipli sərnişin təyyarəsi Havana hava limanından qalxdıqdan az sonra qəzaya uğradı. Qəza nəticəsində 110 nəfər həyatını itirdi.
2019 – Misirdə Qahirə yaxınlığında turist avtobusuna qarşı bombalı hücum həyata keçirildi. Hücum nəticəsində 17 nəfər, əsasən turistlər, yaralandı.
2020 – Pakistanın Sind əyalətində Pakistan Hava Yollarına məxsus sərnişin təyyarəsi yaşayış binasına çırpıldı. Qəza nəticəsində 97 nəfər öldü.
2021 – İsrail və HƏMAS arasında Qəzzada baş verən qarşıdurmaların 11-ci günündə atəşkəsin şərtləri müzakirə olunmağa başlandı. Raket hücumları və hava zərbələri nəticəsində yüzlərlə insan həyatını itirmişdi.
2022 – Finlandiya və İsveç NATO-ya üzvlüklə bağlı rəsmi müraciətlər etdilər. Bu, Rusiyanın Ukraynaya müdaxiləsindən sonra Baltik regionunda yeni təhlükəsizlik balansının yaranmasının göstəricisi oldu.
2024 – Konqo Demokratik Respublikasında çevriliş cəhdi baş verdi. Ordunun açıqlamasına görə, iki polis və dörd hücumçu öldürülüb. Dövlət çevrilişi planlayan qrupun bəzi üzvləri həbs olunub.