Tarixdə bu gün – 5 May

BAKI,AzerVoice

5 may tarixi dünya və Azərbaycan tarixində bir sıra önəmli hadisələrlə yadda qalıb. Aşağıda bu gün baş vermiş əsas hadisələrin xronoloji xülasəsini təqdim edirik:

1260 – Xubilay xan Monqol İmperiyasında taxta çıxdı. Daha sonra Çində Yuən sülaləsinin əsasını qoydu.
1762 – Rusiya ilə Prussiya arasında Sankt-Peterburq sülh müqaviləsi imzalandı. Bu sənədlə iki ölkə arasındakı düşmənçilik sona çatdı.
1764 – Rusiyada ilk qızlar üçün təhsil müəssisəsi – Smolnıy İnstitutu təsis olundu.
1814 – Fransanın imperatoru I Napoleon Elba adasına sürgün edildi. Bu, onun birinci imperatorluq dövrünün sonu oldu.
1818 – Alman filosof, kommunizmin əsas ideoloqlarından biri Karl Marks anadan oldu.
1862 – Azərbaycanın görkəmli siyasi xadimi, istiqlal mübarizəsinin liderlərindən biri Əlimərdan bəy Topçubaşov dünyaya gəldi.
1904 – ABŞ Panama kanalının tikintisinə rəsmi olaraq başladı. Bu layihə dünya ticarətində mühüm dönüş nöqtəsi oldu.
1910 – Kanadada hərbi dəniz donanması – Kanada Kral Donanması quruldu.
1919 – İsveçrədə Qırmızı Xaç və Qızıl Aypara Cəmiyyətlərinin Liqası təsis edildi. Sonralar bu təşkilat Beynəlxalq Federasiyaya çevrildi.
1920 – XI Qırmızı Ordu Astaraya daxil olaraq Azərbaycanın cənub bölgəsinin sovetləşməsini tamamladı.
1920 – Azərbaycan İnqilab Komitəsi bəy və xan torpaqlarının kəndlilərə verilməsi barədə qərar qəbul etdi.
1921 – Fransada məşhur “Chanel №5” ətri ictimaiyyətə təqdim olundu.
1922 – II Ümumazərbaycan Sovetlər Qurultayında ərzaq vergisi haqqında dekret qəbul edildi.
1924 – Parisdə VIII Yay Olimpiya Oyunları başladı.
1929 – Britaniyalı məşhur aktrisa Odri Hepbern anadan oldu.
1930 – Hindistanın milli lideri Mahatma Qandi ingilislər tərəfindən həbs olundu.
1931 – Mustafa Kamal Atatürk üçüncü dəfə Türkiyə Cümhuriyyətinin prezidenti seçildi.
1936 – İtaliya ordusu Efiopiyanın paytaxtı Əddis-Əbəbəni işğal etdi. Bu, Afrikada yeni müstəmləkəçilik dalğasının başlanğıcı idi.
1947 – Fransa, Belçika və Hollandiya da daxil olmaqla Avropanın 10 dövləti Avropa Şurasının yaradılması təşəbbüsü ilə çıxış etdilər.
1953 – Amerikalı yazıçı Ernest Heminquey “Qoca və dəniz” əsərinə görə Pulitzer mükafatına layiq görüldü.
1960 – Bakıda ilk funikulyor istifadəyə verildi. Bu, şəhər nəqliyyatında yenilik hesab olunurdu.
1961 – ABŞ astronavtı Alan Şepard “Freedom 7” kapsulu ilə kosmosa çıxan ilk amerikalı oldu.
1964 – Avropa Şurası 5 may tarixini “Avropa Günü” elan etdi.
1970 – Bakıda Ulduz metrostansiyası istifadəyə verildi. Bu stansiya metro şəbəkəsinin genişləndirilməsi baxımından mühüm idi.
1980 – Yuqoslaviya lideri İosip Broz Tito 87 yaşında vəfat etdi.
1987 – İspan futbolçusu Sesk Fabreqas dünyaya gəldi.
1994 – Azərbaycan NATO-nun “Sülh naminə tərəfdaşlıq” proqramına rəsmi olaraq qoşuldu. Həmin il Avropa Parlamenti Finlandiya, Norveç və Avstriyanın Avropa İttifaqına qəbul olunmasına səs verdi.
2014 – Bakıda Taekvondo üzrə Avropa Çempionatının açılışı keçirildi.
2016 – Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə “Azərxalça” ASC yaradıldı. Eyni zamanda, 5 may “Xalçaçı günü” peşə bayramı kimi təsis olundu.
2018 – Xalq artisti, teatr və kino aktyoru Fuad Poladov vəfat etdi.
2024 – İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Vərziqan şəhərindəkı helikopter qəzası nəticəsində İran prezidenti İbrahim Rəisi və bir sıra yüksək vəzifəli şəxslər həlak oldu.

Xüsusi qeyd:

5 may həm də Beynəlxalq Yanğınsöndürənlər Günü kimi qeyd olunur. Bu gün yanğınsöndürənlərin cəmiyyətə verdiyi xidmət və fədakarlıqlarını xatırlamaq məqsədi daşıyır.