BAKI, AzerVoice, Orxan Qədirzadə
İsrail bazar ertəsi Qəzzada Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin iştirakına qarşı olduğunu açıq şəkildə bəyan edib. AzerVoice xəbər verir ki, bu bəyanat, ABŞ prezidenti Donald Trampın Qəzza müharibəsinə son qoymaq planı çərçivəsində bölgəyə beynəlxalq qüvvə göndərilməsi təklifindən sonra verilib.
Plan, iki il davam edən müharibəni dayandıran atəşkəsin sabitləşdirilməsi və humanitar təhlükəsizliyin təmin edilməsi üçün beynəlxalq qüvvənin Qəzzada yerləşdirilməsini nəzərdə tutur.
Lakin İsrailin xarici işlər naziri Gideon Saar, Budapeştdə macar həmkarı Peter Siyarto ilə birgə keçirdiyi mətbuat konfransında bu təklifə sərt reaksiya verib.
“Əgər hansısa ölkə Qəzzaya silahlı qüvvə göndərmək istəyirsə, ən azı İsrailə qarşı ədalətli mövqe tutmalıdır.Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın rəhbərliyi altında İsrailə qarşı düşmənçilik siyasəti aparır.Buna görə də onların ordusunun Qəzzaya daxil olmasına razı olmayacağıq. Bunu amerikalı dostlarımıza da açıq şəkildə bildirmişik.”-deyə Qəzzada minlərlə insanın ölümünə reaksiya verməyən Saar bildirib.
Vaşinqtonun təşəbbüsü ilə hazırlanan plan çərçivəsində ABŞ Qəzzaya öz hərbçilərini göndərmək niyyətində deyil. Lakin Tramp administrasiyası İndoneziya, BƏƏ, Misir, Qətər, Türkiyə və Azərbaycan kimi ölkələrlə çoxmillətli qüvvədə iştirak imkanlarını müzakirə edib.
İsrail baş naziri Binyamin Netanyahu ötən həftəki açıqlamasında da Türkiyə qüvvələrinin Qəzzada rol almasına qarşı çıxacağını bildirmişdi. O, bazar günü əlavə edib ki,“İsrail, Qəzzada hansı xarici qüvvələrin yerləşdiriləcəyinə özü qərar verəcək.”
ABŞ-ın dövlət katibi Marko Rubio da cümə günü İsrailə səfəri zamanı deyib ki, beynəlxalq qüvvə “İsrailin qəbul edəcəyi dövlətlərdən” ibarət olmalıdır. O, Türkiyə qüvvələrinin iştirakına dair suallara cavab verməkdən imtina edib.
Əvvəllər strateji əməkdaşlıq səviyyəsində olan Türkiyə–İsrail münasibətləri, Qəzza müharibəsi zamanı kəskin şəkildə pisləşib.
Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan, İsrailin hava və quru əməliyyatlarını “insanlığa qarşı cinayət” adlandıraraq, Tel-Əvivi sərt şəkildə tənqid etmişdi.
Bu ritorika iki ölkə arasında diplomatik əlaqələri bir daha gərginləşdirib və Türkiyənin sülhməramlı qüvvədə iştirakı məsələsini praktik olaraq mümkünsüz edib.
İordaniya kralı II Abdullah da bazar günü verdiyi açıqlamada, ölkəsinin Qəzzaya hərbi qüvvə göndərmək niyyətində olmadığını bildirib.
“Qəzzadakı təhlükəsizlik qüvvələrinin dəqiq vəzifəsi nə olacaq? Əgər bu, sülhü qorumaq üçündürsə, biz dəstək verə bilərik. Amma əgər məqsəd sülhü ‘məcburiyyətlə təmin etməkdirsə’, heç kim belə missiyada iştirak etmək istəməyəcək.”- deyə İordaniya Kralı bildirib.
Misir və digər ərəb ölkələrinin bu məsələ ilə bağlı mövqeyi isə hələ tam açıqlanmayıb.
Analitiklər qeyd edirlər ki, Qəzzaya göndəriləcək beynəlxalq qüvvənin məqsədləri və mandatı hələ də qeyri-müəyyəndir. Bu səbəbdən, əksər ölkələr bu təşəbbüsə ehtiyatla yanaşır, çünki mandatın sülhü qoruma yox, onu “tətbiq etməyə” yönəlməsi riski var.
Müşahidəçilərə görə, Türkiyə və İsrail arasındakı siyasi qarşıdurma Vaşinqtonun planına əlavə çətinlik yaradır, çünki bölgədə sabitliyin təmin olunması üçün regional etimad və koordinasiya hələ formalaşmayıb.