BAKI, AzerVoice
Münaqişə və qeyri-sabitlikdən əziyyət çəkən ölkələrdə (FCS) yoxsulluğ artır.
AzerVoice xəbər verir ki, bu barədə Dünya Bankının verdiyi açıqlamada deyilir.
Dünya Bankının yeni hesabatına görə, bu ölkələrdə silahlı qarşıdurmalar və qeyri-sabitlik iqtisadiyyata dağıdıcı təsir göstərir, yoxsulluğun artımını sürətləndirir, aclığı dərinləşdirir və inkişafla bağlı əsas məqsədlərin reallaşmasını qeyri-mümkün edir.
2020-ci ildən bəri münaqişəli ölkələrdə adambaşına düşən ÜDM orta hesabla 1,8 faiz azalıb. Bu müddətdə digər inkişaf etməkdə olan ölkələrdə isə artım 2,9 faiz təşkil edib. Hazırda gündə 3 dollardan az gəlirlə yaşayan insanların sayı bu ölkələrdə 421 milyona çatıb. Bu rəqəm digər ölkələrin cəmi yoxsul əhalisindən çoxdur. Proqnozlara görə, 2030-cu ilə qədər bu göstərici 435 milyona yüksələcək və dünyanın ən kasıb əhalisinin təxminən 60 faizini təşkil edəcək.
Dünya Bankı Qrupunun baş iqtisadçısı İndermit Gill bildirib ki, bu ölkələrin 70 faizindən çoxu Afrikadadır və müdaxilə edilməzsə, bu vəziyyət xroniki hal alacaq. O əlavə edib ki, bu ölkələrin yarısı artıq 15 ildən çoxdur ki, münaqişə və qeyri-sabitlik şəraitində yaşayır. Belə böhranlar digər ölkələrə də təsir edə bilər.
Hazırda FCS kateqoriyasına daxil olan 39 ölkənin 21-də münaqişələr aktiv şəkildə davam edir. Bu isə yoxsulluğun aradan qaldırılması istiqamətində hər hansı hədəfə çatmağı mümkünsüz edir. İnkişaf etməkdə olan digər ölkələrdə ekstremal yoxsulluq səviyyəsi 6 faizdirsə, FCS ölkələrində bu rəqəm 40 faizə yaxındır. Bu ölkələrdə adambaşına düşən ÜDM təxminən 1 500 dollar olaraq qalır, halbuki digər inkişaf etməkdə olan ölkələrdə bu göstərici iki dəfədən çox artaraq 6 900 dollara çatıb. FCS ölkələrində orta ömür uzunluğu 64 ildir ki, bu da digər ölkələrə nisbətən 7 il azdır.
İşsizlik də ciddi problemdir. 2022-ci ilin məlumatına görə, bu ölkələrdə 270 milyondan çox əmək qabiliyyətli insan var, lakin onların yalnız yarısı məşğuldur. Dünya Bankının baş iqtisadçısı Ayhan Kose bildirib ki, bu ölkələrdə son 15 ildə iqtisadi artım yox, durğunluq normaya çevrilib.
Bununla belə, hesabatda bildirilir ki, FCS ölkələrinin iqtisadi artım potensialı mövcuddur. Onların ÜDM-nin 13 faizindən çoxu təbii resurslardan gəlir – bu, digər inkişaf etməkdə olan ölkələrdən 3 dəfə çoxdur. Məsələn, Konqo, Mozambik və Zimbabve kimi ölkələr təmiz enerji texnologiyaları üçün vacib olan minerallarla zəngindir.
Bu ölkələrin üstünlüklərindən biri də gənc və artan əhali sayıdır. İnkişaf etmiş və bir çox inkişaf etməkdə olan ölkələrdə əmək qabiliyyətli əhalinin sayı ya sabitləşib, ya da azalır. FCS ölkələrində isə bu göstərici sabit şəkildə artır və gözləntilərə görə, 2055-ci ilə qədər bu ölkələrdə əhalinin üçdə ikisi əmək qabiliyyətli olacaq – bu isə dünyada ən yüksək göstəricidir.
Lakin bu demoqrafik üstünlüyün iqtisadi dividendlərə çevrilməsi yalnız təhsil, səhiyyə, infrastruktur və özəl sektorun inkişafına ciddi sərmayələr qoyulacağı təqdirdə mümkün olacaq.
