BAKI, AzerVoice

19 iyun tarixi dünya tarixində bir sıra önəmli hadisələrlə yadda qalıb. Aşağıda bu gün baş vermiş əsas hadisələrin xronoloji xülasəsini təqdim edirik:

1764 – İngiltərədə parlament “Sugar Act” adlı qanun qəbul edərək koloniyalara şəkər idxalına əlavə vergi qoydu.

1770 – Avstraliya sahillərinə çırpılan Endeavour gəmisi (Kapitan Ceyms Kuk) ağır zədələndi.

1783 – Rusiya və Krım xanlığı arasında son toqquşmalar baş verdi; Krımın tam ilhaq prosesi başa çatdı.

1790 – ABŞ-da ilk dəfə federal səviyyədə patent qanunu qəbul edildi.

1791 – ABŞ Konqresi hüquqlar bəyannaməsini təsdiqləyib.

1792 – Fransada monarxiya devrilib, respublika elan edilib.

1793 – Fransada İctimai Qurtuluş Komitəsi Robespyerin rəhbərliyi ilə qurulub.

1794 – Fransa inqilabında “Terror dövrü” öz zirvəsinə çatıb.

1795 – Fransa və Prussiya arasında sülh müqaviləsi imzalanıb.

1796 – Napoleon İtaliya kampaniyasını davam etdirərək Şimali İtaliyanı işğal edib.

1797 – Napoleon Venesiyanı ləğv edib və Avstriya ilə müqavilə bağlayıb.

1798 – Napoleon Misirə doğru hərbi ekspedisiyaya başlayıb.

1799 – Napoleon Fransa hökumətini devirmək üçün çevriliş edib (18 Brümer çevrilişi).

1800 – Napoleon Marengo döyüşündə Avstriya qüvvələrinə qalib gəlib.

1801 – Müqəddəs Roma İmperiyasının sonuncu imperatoru I Frans Avstriya imperatoru elan olunub.

1802 – Napoleonla Böyük Britaniya arasında Amiens sülhü imzalanıb.

1803 – ABŞ Luiziana ərazisini Fransadan alaraq ikiqat böyüyüb.

1804 – Napoleon özünü Fransanın imperatoru elan edib.

1805 – Austerlitz döyüşündə Napoleon Rusiya və Avstriya ordularını məğlub edib.

1806 – Müqəddəs Roma İmperiyası rəsmi şəkildə ləğv olunub.

1807 – Napoleonun ordusu Prussiya və Rusiya ilə müvəqqəti atəşkəsə razılaşdı (Friedland sonrası).

1816 – Böyük Britaniya Bankı ilk dəfə olaraq kağız pul emissiyasını artırdı.

1821 – İtaliyada Karbonari hərəkatının fəalları Avstriya ordusuna qarşı gizli hazırlıqlara başladılar.

1836 – Ispaniyanın Korts parlamenti yeni konstitusiya layihəsi üzərində işə başladı.

1846 – Amerikanın Kaliforniya bölgəsində ispanlara qarşı qiyamçıların qurduğu “Bear Republic” qısa müddətli müstəqil elan edildi.

1850 – ABŞ-da köləlik əleyhinə mübarizə gücləndi: abolisyonist nəşrlər geniş yayıldı.

1861 – ABŞ vətəndaş müharibəsi zamanı Missuri ştatı Konfederasiya tərəfinə keçmək qərarı verdi.

1870 – Fransada yeni seçki qanunu qəbul edildi, Napoleon III-ün səlahiyyətləri artırıldı.

1885 – Fransa Kambocanı protektorat elan etdi.

1896 – Filippin inqilabı zamanı Katipuneros hərəkatı İspan müstəmləkəçilərinə qarşı yeni hücum mərhələsinə keçdi.

1900 – Çin - “Boxer üsyanı”: üsyançılar Pekindəki səfirlikləri mühasirəyə aldı.

1905 – Rusiyanın Qara dəniz donanmasında Potyomkin zirehli gəmisində matros qiyamı başladı.

1910 – Yaponiyada yeni konstitusiya layihəsi hazırlanmağa başladı.

1917 – I Dünya Müharibəsi: Kral V Georq Britaniyada kral ailəsinin adını “Saxe-Coburg”dan “Windsor”a dəyişdirdi.

1921 – Türkmənistan MSSR Sovet İttifaqının tərkibində yaradıldı.

1930 – ABŞ-da ilk dəfə olaraq federal miqyasda bank tənzimləmə orqanı quruldu.

1933 – Almaniyada faşist rejimi müxalif partiyaların fəaliyyətini qadağan etdi.

1940 – İtaliya ordusu Fransanın cənubuna daxil oldu.

1943 – ABŞ-da Detroitdə irqi iğtişaşlar zamanı yüzlərlə insan yaralandı, 30-dan çoxu öldü.

1944 – II Dünya Müharibəsi: ABŞ qoşunları Saipan adasında Yaponiya qüvvələrinə qarşı hücumu genişləndirdi.

1947 – Pan-Am aviaşirkəti dünya ətrafında ilk sərnişin marşrutunu elan etdi.

1948 – BMT Fələstin bölgəsində barış üçün İsveç diplomatı Folke Bernadotte-ni nümayəndə təyin edib.

1949 – NATO-nun ilk struktur islahatları həyata keçirilib.

1950 – Koreya müharibəsinin ərəfəsində ABŞ və Cənubi Koreya arasında hərbi əlaqələr gücləndirilib.

1951 – İranda baş nazir Müsəddiq neftin milliləşdirilməsini davam etdirib.

1952 – ABŞ ilk termonüvə silahının sınağına hazırlaşıb.

1953 – Şərqi Almaniyada işçi üsyanı başladı: Sovet tankları tərəfindən yatırıldı.

1956 – Tunisdə Fransaya qarşı silahlı müqavimət gücləndi.

1960 – Küveyt Böyük Britaniyadan müstəqilliyini elan etdi.

1964 – ABŞ Senatı irqçilik əleyhinə “Vətəndaş Hüquqları Aktı”nı qəbul etdi.

1968 – Çexoslovakiyada “Praqa baharı” zamanı müxalifət nümayəndələri siyasi islahatlar üçün toplanış keçirdi.

1975 – Sovet İttifaqı ilə Hindistan arasında kosmos əməkdaşlığı sazişi imzalandı.

1976 – Seyşel adaları Böyük Britaniyadan müstəqilliyini elan etdi.

1981 – Fransada prezident Fransua Mitteran nüvə proqramının dondurulmasını təklif etdi.

1983 – Hindistanda Sikh separatçıları qatar partlayışı törətdi: 30-dan çox ölən oldu.

1986 – Leninqradda dissidentlərə qarşı kütləvi həbslər başladı.

1987 – ABŞ və SSRİ arasında Orta Mənzilli Raketlərin Ləğvi Müqaviləsinə dair danışıqlar intensivləşdirilib.

1988 – İran-İraq müharibəsi atəşkəs üçün son mərhələyə keçib.

1989 – Polşada kommunist partiyası ilk dəfə müxalifətə seçki güzəşti verib.

1990 – Qərbi və Şərqi Almaniyanın iqtisadi birləşməsi üçün hazırlıqlar başlanıb.

1991 – Yuqoslaviyada müstəqillik hərəkatları güclənib.

1992 – Azərbaycan və Çin arasında diplomatik münasibətlər qurulub.

1993 – Rusiya konstitusiya böhranı gərgin mərhələyə keçib.

1994 – BMT İran və İraq arasında atəşkəsə nəzarəti artırıb.

1995 – Çeçenistanda Groznı uğrunda ağır döyüşlər baş verib.

1996 – Rusiya ilə separatçılar arasında razılaşma pozulub.

1997 – ABŞ–Çin iqtisadi əməkdaşlıq sammiti baş tutub.

1998 – Cənubi Koreyada islahat paketi parlamentdə qəbul olunub.

1999 – Kosovoda NATO qüvvələri yerləşdirilib.

2000 – Almaniya kansleri Gerhard Schröder və Rusiya prezidenti Vladimir Putin ilk dəfə rəsmi olaraq görüşdü.

2001 – ABŞ-da 11 Sentyabr hadisələri öncəsi təhlükəsizlik məlumatları araşdırılıb.

2002 – Bolqarıstan NATO ilə tamhüquqlu əməkdaşlığa keçdi.

2003 – ABŞ-da enerji şirkəti Enron-un sabiq rəhbəri formal şəkildə fırıldaqçılıqda ittiham olundu.

2004 – NATO İstanbul sammitində terrorizmə qarşı yeni proqram elan edib.

2005 – Beynəlxalq Əfqan Konfransı Berlində keçirildi.

2006 – BMT-nin İnsan Hüquqları Şurası fəaliyyətə başlayıb.

2007 – Böyük Britaniyada “anti-terrorizm qanunu” parlament tərəfindən genişləndirildi.

2008 – ABŞ və İraq arasında təhlükəsizlik razılaşması müzakirə olunub.

2009 – İran prezident seçkiləri nəticəsində etirazlar baş qaldırıb.

2010 – Avropa İttifaqı Yunanıstana ikinci maliyyə yardım paketini təsdiqlədi.

2011 – Sudanda müstəqil Cənubi Sudanla sərhəd münaqişəsi yenidən qızışdı.

2012 – Misirdə Məhəmməd Mursi prezident seçilib.

2013 – Türkiyədə Gezi parkı hadisələri ilə bağlı kütləvi həbs dalğası baş verdi.

2014 – İŞİD Mosul şəhərini ələ keçirib, xilafət elanına doğru hərəkət edib.

2015 – Vatikanda Papa Fransisk “Laudato si” adlı ekoloji ensiklik nəşr etdi.

2016 – Rusiya və Suriya Hələbdə mühasirəyə alınan ərazilərə humanitar dəstək göndərmək üçün razılaşdı.

2017 – ABŞ Senatı Rusiyaya qarşı yeni sanksiyaları təsdiqlədi.

2019 – Honq Konqda milyonlarla insan ekstradisiya qanun layihəsinə qarşı yürüş etdi.

2020 – Hindistan–Çin sərhədində toqquşmalar nəticəsində 20 Hindistan əsgəri həlak oldu.

2021 – İranda Ebrahim Raisi prezident seçildi.

2022 – Fransa parlament seçkilərində Makronun koalisiyası çoxluğu itirib.

2023 – NATO Ukrayna ilə silah təchizatı barədə yeni mexanizm açıqladı.

2024 – Google süni intellektlə bağlı yeni etik çərçivə sənədini təqdim etdi.