BAKI, AzerVoice
19 iyun tarixi dünya tarixində bir sıra önəmli hadisələrlə yadda qalıb. Aşağıda bu gün baş vermiş əsas hadisələrin xronoloji xülasəsini təqdim edirik:
1764 – İngiltərədə parlament “Sugar Act” adlı qanun qəbul edərək koloniyalara şəkər idxalına əlavə vergi qoydu.
1770 – Avstraliya sahillərinə çırpılan Endeavour gəmisi (Kapitan Ceyms Kuk) ağır zədələndi.
1783 – Rusiya və Krım xanlığı arasında son toqquşmalar baş verdi; Krımın tam ilhaq prosesi başa çatdı.
1790 – ABŞ-da ilk dəfə federal səviyyədə patent qanunu qəbul edildi.
1791 – ABŞ Konqresi hüquqlar bəyannaməsini təsdiqləyib.
1792 – Fransada monarxiya devrilib, respublika elan edilib.
1793 – Fransada İctimai Qurtuluş Komitəsi Robespyerin rəhbərliyi ilə qurulub.
1794 – Fransa inqilabında “Terror dövrü” öz zirvəsinə çatıb.
1795 – Fransa və Prussiya arasında sülh müqaviləsi imzalanıb.
1796 – Napoleon İtaliya kampaniyasını davam etdirərək Şimali İtaliyanı işğal edib.
1797 – Napoleon Venesiyanı ləğv edib və Avstriya ilə müqavilə bağlayıb.
1798 – Napoleon Misirə doğru hərbi ekspedisiyaya başlayıb.
1799 – Napoleon Fransa hökumətini devirmək üçün çevriliş edib (18 Brümer çevrilişi).
1800 – Napoleon Marengo döyüşündə Avstriya qüvvələrinə qalib gəlib.
1801 – Müqəddəs Roma İmperiyasının sonuncu imperatoru I Frans Avstriya imperatoru elan olunub.
1802 – Napoleonla Böyük Britaniya arasında Amiens sülhü imzalanıb.
1803 – ABŞ Luiziana ərazisini Fransadan alaraq ikiqat böyüyüb.
1804 – Napoleon özünü Fransanın imperatoru elan edib.
1805 – Austerlitz döyüşündə Napoleon Rusiya və Avstriya ordularını məğlub edib.
1806 – Müqəddəs Roma İmperiyası rəsmi şəkildə ləğv olunub.
1807 – Napoleonun ordusu Prussiya və Rusiya ilə müvəqqəti atəşkəsə razılaşdı (Friedland sonrası).
1816 – Böyük Britaniya Bankı ilk dəfə olaraq kağız pul emissiyasını artırdı.
1821 – İtaliyada Karbonari hərəkatının fəalları Avstriya ordusuna qarşı gizli hazırlıqlara başladılar.
1836 – Ispaniyanın Korts parlamenti yeni konstitusiya layihəsi üzərində işə başladı.
1846 – Amerikanın Kaliforniya bölgəsində ispanlara qarşı qiyamçıların qurduğu “Bear Republic” qısa müddətli müstəqil elan edildi.
1850 – ABŞ-da köləlik əleyhinə mübarizə gücləndi: abolisyonist nəşrlər geniş yayıldı.
1861 – ABŞ vətəndaş müharibəsi zamanı Missuri ştatı Konfederasiya tərəfinə keçmək qərarı verdi.
1870 – Fransada yeni seçki qanunu qəbul edildi, Napoleon III-ün səlahiyyətləri artırıldı.
1885 – Fransa Kambocanı protektorat elan etdi.
1896 – Filippin inqilabı zamanı Katipuneros hərəkatı İspan müstəmləkəçilərinə qarşı yeni hücum mərhələsinə keçdi.
1900 – Çin - “Boxer üsyanı”: üsyançılar Pekindəki səfirlikləri mühasirəyə aldı.
1905 – Rusiyanın Qara dəniz donanmasında Potyomkin zirehli gəmisində matros qiyamı başladı.
1910 – Yaponiyada yeni konstitusiya layihəsi hazırlanmağa başladı.
1917 – I Dünya Müharibəsi: Kral V Georq Britaniyada kral ailəsinin adını “Saxe-Coburg”dan “Windsor”a dəyişdirdi.
1921 – Türkmənistan MSSR Sovet İttifaqının tərkibində yaradıldı.
1930 – ABŞ-da ilk dəfə olaraq federal miqyasda bank tənzimləmə orqanı quruldu.
1933 – Almaniyada faşist rejimi müxalif partiyaların fəaliyyətini qadağan etdi.
1940 – İtaliya ordusu Fransanın cənubuna daxil oldu.
1943 – ABŞ-da Detroitdə irqi iğtişaşlar zamanı yüzlərlə insan yaralandı, 30-dan çoxu öldü.
1944 – II Dünya Müharibəsi: ABŞ qoşunları Saipan adasında Yaponiya qüvvələrinə qarşı hücumu genişləndirdi.
1947 – Pan-Am aviaşirkəti dünya ətrafında ilk sərnişin marşrutunu elan etdi.
1948 – BMT Fələstin bölgəsində barış üçün İsveç diplomatı Folke Bernadotte-ni nümayəndə təyin edib.
1949 – NATO-nun ilk struktur islahatları həyata keçirilib.
1950 – Koreya müharibəsinin ərəfəsində ABŞ və Cənubi Koreya arasında hərbi əlaqələr gücləndirilib.
1951 – İranda baş nazir Müsəddiq neftin milliləşdirilməsini davam etdirib.
1952 – ABŞ ilk termonüvə silahının sınağına hazırlaşıb.
1953 – Şərqi Almaniyada işçi üsyanı başladı: Sovet tankları tərəfindən yatırıldı.
1956 – Tunisdə Fransaya qarşı silahlı müqavimət gücləndi.
1960 – Küveyt Böyük Britaniyadan müstəqilliyini elan etdi.
1964 – ABŞ Senatı irqçilik əleyhinə “Vətəndaş Hüquqları Aktı”nı qəbul etdi.
1968 – Çexoslovakiyada “Praqa baharı” zamanı müxalifət nümayəndələri siyasi islahatlar üçün toplanış keçirdi.
1975 – Sovet İttifaqı ilə Hindistan arasında kosmos əməkdaşlığı sazişi imzalandı.
1976 – Seyşel adaları Böyük Britaniyadan müstəqilliyini elan etdi.
1981 – Fransada prezident Fransua Mitteran nüvə proqramının dondurulmasını təklif etdi.
1983 – Hindistanda Sikh separatçıları qatar partlayışı törətdi: 30-dan çox ölən oldu.
1986 – Leninqradda dissidentlərə qarşı kütləvi həbslər başladı.
1987 – ABŞ və SSRİ arasında Orta Mənzilli Raketlərin Ləğvi Müqaviləsinə dair danışıqlar intensivləşdirilib.
1988 – İran-İraq müharibəsi atəşkəs üçün son mərhələyə keçib.
1989 – Polşada kommunist partiyası ilk dəfə müxalifətə seçki güzəşti verib.
1990 – Qərbi və Şərqi Almaniyanın iqtisadi birləşməsi üçün hazırlıqlar başlanıb.
1991 – Yuqoslaviyada müstəqillik hərəkatları güclənib.
1992 – Azərbaycan və Çin arasında diplomatik münasibətlər qurulub.
1993 – Rusiya konstitusiya böhranı gərgin mərhələyə keçib.
1994 – BMT İran və İraq arasında atəşkəsə nəzarəti artırıb.
1995 – Çeçenistanda Groznı uğrunda ağır döyüşlər baş verib.
1996 – Rusiya ilə separatçılar arasında razılaşma pozulub.
1997 – ABŞ–Çin iqtisadi əməkdaşlıq sammiti baş tutub.
1998 – Cənubi Koreyada islahat paketi parlamentdə qəbul olunub.
1999 – Kosovoda NATO qüvvələri yerləşdirilib.
2000 – Almaniya kansleri Gerhard Schröder və Rusiya prezidenti Vladimir Putin ilk dəfə rəsmi olaraq görüşdü.
2001 – ABŞ-da 11 Sentyabr hadisələri öncəsi təhlükəsizlik məlumatları araşdırılıb.
2002 – Bolqarıstan NATO ilə tamhüquqlu əməkdaşlığa keçdi.
2003 – ABŞ-da enerji şirkəti Enron-un sabiq rəhbəri formal şəkildə fırıldaqçılıqda ittiham olundu.
2004 – NATO İstanbul sammitində terrorizmə qarşı yeni proqram elan edib.
2005 – Beynəlxalq Əfqan Konfransı Berlində keçirildi.
2006 – BMT-nin İnsan Hüquqları Şurası fəaliyyətə başlayıb.
2007 – Böyük Britaniyada “anti-terrorizm qanunu” parlament tərəfindən genişləndirildi.
2008 – ABŞ və İraq arasında təhlükəsizlik razılaşması müzakirə olunub.
2009 – İran prezident seçkiləri nəticəsində etirazlar baş qaldırıb.
2010 – Avropa İttifaqı Yunanıstana ikinci maliyyə yardım paketini təsdiqlədi.
2011 – Sudanda müstəqil Cənubi Sudanla sərhəd münaqişəsi yenidən qızışdı.
2012 – Misirdə Məhəmməd Mursi prezident seçilib.
2013 – Türkiyədə Gezi parkı hadisələri ilə bağlı kütləvi həbs dalğası baş verdi.
2014 – İŞİD Mosul şəhərini ələ keçirib, xilafət elanına doğru hərəkət edib.
2015 – Vatikanda Papa Fransisk “Laudato si” adlı ekoloji ensiklik nəşr etdi.
2016 – Rusiya və Suriya Hələbdə mühasirəyə alınan ərazilərə humanitar dəstək göndərmək üçün razılaşdı.
2017 – ABŞ Senatı Rusiyaya qarşı yeni sanksiyaları təsdiqlədi.
2019 – Honq Konqda milyonlarla insan ekstradisiya qanun layihəsinə qarşı yürüş etdi.
2020 – Hindistan–Çin sərhədində toqquşmalar nəticəsində 20 Hindistan əsgəri həlak oldu.
2021 – İranda Ebrahim Raisi prezident seçildi.
2022 – Fransa parlament seçkilərində Makronun koalisiyası çoxluğu itirib.
2023 – NATO Ukrayna ilə silah təchizatı barədə yeni mexanizm açıqladı.
2024 – Google süni intellektlə bağlı yeni etik çərçivə sənədini təqdim etdi.
