BAKI, AzerVoice
1848-ci il 14 noyabrda ABŞ-ın Nyu-York ştatında yaşayan Fox bacılarının iddiası ilə dünyada yeni hərəkat doğuldu – spiritizm. Onların “ölülərlə danışması” həm Amerika, həm də Avropada böyük təlatüm yaratdı və yeni bir mistik axının əsasını qoydu.
1848-ci ilin yazında – Samuel Morse “teleqraf” vasitəsilə tarixdə ilk mesajı göndərdikdən cəmi dörd il sonra – başqa bir “teleqraf” yarandığı iddia olundu. Bu dəfə mesajlar səssiz elektrik xəttindən deyil, qaranlıqdan, ruhlar dünyasından gəlirdi. Amerikalılar buna “ruhani teleqraf” deyirdilər.
Fox ailəsi yeni köçdüyü kənd evində qəribə səslər eşitdiklərini bildirdi. Gecələr naməlum varlıq divarlara və döşəməyə vuraraq özünü hiss etdirirdi. Ailənin iki yeniyetmə qızı - Ketrin və Marqaretta - sual verdikdə, həmin varlıq masaya və divara vuraraq cavab verirdi. Qonşular da bu səhnəyə şahid oldular.
Ruh özünü 31 yaşlı bir kişi kimi tanıtdı. Qonşulardan biri əlifbanı təkrarlamağı təklif etdi və hər hərfin üstündən keçdikdə ruh düzgün hərfləri “vuraraq” sözləri tamamladı. Bacıların anası yırdı:“Bir çərşənbə axşamı gecə saat on ikidə o ruh bizə dedi ki, bıçaqla boğazı kəsilərək öldürülüb.”
Beləliklə, tarixdə ilk spirt seansı yaranmış oldu.
Fox bacıları qısa müddətdə məşhurlaşdı. Uşağını itirən valideynlər ölən övladı ilə danışmaq üçün onlara üz tuturdu. Digərləri məhəbbət, ailə, hətta fond bazarı barədə məsləhət almaq istəyirdi. Böyük bacı - 35 yaşlı Leea - bunun kommersiya potensialını görən ilk şəxs oldu.
1848-ci il 14 noyabrda Roçester şəhərinin “Corinthian Hall” zalında ilk böyük ictimai spiritist seansı keçirildi. Yerli qəzetlər bu haqda belə yazırdı:
“Hisslərimiz bizə bunun real olduğunu qəbul etdirdi… RUH orada idi.”
Spiritizm sürətlə yayıldı. 1860-cı illərin sonuna gəldikdə təkcə ABŞ-da təxminən 11 milyon spiritist var idi.
Şöhrət Fox bacılarının həyatını dağıtdı. 1888-ci ildə Marqaretta, artıq dul və alkoqol asılı, New York Herald qəzetinə müsahibə verdi.
Jurnalistin “Bu sadəcə aldadıcı bir şoudur?”-sualına - “Tamamilə”, - deyə Marqaretta cavab vermişdi.
O, uşaq ikən ayaq oynaqlarını xüsusi şəkildə tərpədib o səsləri çıxarmağı öyrəndiyini etiraf etdi.